حضور زنان در عرصه هاي مديريتي از نگاه ويتريني تا نگاه واقعي

همچنين حضور زنان در عرصه هاي مديريتي در حالي اتفاق مي افتد كه زنان در كشور ما با مشكلات فراواني دست و پنجه نرم مي كنند : نگاه مردسالارانه و ايدئولوژيك به زنان ، نرخ بالاي بيكاري زنان ، فضاي نا امن براي زنان در فضاهاي مختلف ، آمارهاي بالاي طلاق ، تفكيك سختگيرانه جنسيتي ، آسيهاي مختلف نظير : روسپيگري ، اعتياد ، فروش مواد مخدر و… ؛ خشونت عليه زنان و…در استان ما هم بدليل ساختار سنتي و عرفهاي قبيله اي زنان از وضعيت بدتري برخوردارند .

در بحبوهه هشتمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي ، خانم دكتر آصفه شهنوازي – متخصص زنان و زايمان – كه قصد اين را داشتند كه از حوزه انتخابيه شهرستان خاش نامزد انتخابات مجلس بشوند با من تماس گرفتند و در مورد برخي برنامه هاي احتمالي شان در مورد تبليغات از من نظر خواستند . بعد از بيان برخي برنامه ريزيهاي تبليغاتي نظرم را در مورد حضور يا عدم حضورشان در هماورد انتخابات آنهم در جو و فضاي كاملا” مردانه و طايفگي خاش جويا شدند . به ايشان عرض كردم : خانم دكتر اگر يادشان باشد در اواخر دهه شصت كه ايشان در رشته پزشكي در دانشگاه قبول شدند ، بحث هاي مناقشه برانگيزي در سطح شهر خاش جريان پيدا كرد كه ايشان به دانشگاه بروند يا نه !! اما او با رفتنش به دانشگاه تبديل به الگويي براي بسياري از دختران بلوچ و خاشي شد ، حالا هم اگر ايشان تمايل به شركت در انتخابات را داشته باشند در اين فضاي كاملا” مرد سالار و قبيله گرا ، شايد شانس موفقيت بالا نباشد اما همانگونه كه تحصيل شما الگوي بسيار مناسبي پيش روي دختران و دانش آموزان بلوچ ما گشود كه خودشان را و توانايي هايشان را باور كنند ، اين حضور شما هم مي تواند به الگويي مناسب براي زنان بلوچ تبديل شود ، تا هم تابوها و تابلوهاي ورود ممنوع اين نظام مرد سالار را بشكند و هم به ارتقاي خودباوري و مشاركت زنان در عرصه هاي عمومي كمك كند .هر چند در آن سال خانم دكتر بدلايل متعدد عطاي حضور در انتخابات را به لقايش بخشيد و انصراف داد.

جالب است كه در همان دوره خانم پزشكي ديگر – حليمه عالي – از حوزه انتخابيه سيستان موفق شد به عنوان اولين بانوي استان كه مجلس راه يافت مطرح شود و اين آغاز راهي بود كه زناني ديگري نيز در اين استان سنتي به عرصه هاي عمومي ، انتخابي و مديريتي ورود پيدا كنند . زناني فعال در عرصه مدني مانند : حوا نارويي اولين وب نويس بلوچ توانست تا مدتها زن بلوچ را در كانون توجه قرار دهد هر چند هم اكنون خاموش است و يا انتخاب ساميه بلوچزهي به عنوان اولين شهردار زن بلوچ شهرت جهاني يافت . انتصاب حميرا ريگي نيز با يك عنوان « اولين فرماندار زن كابينه تدبير و اميد » به عنوان فرماندار قصر قند نيز با استقبال گسترده رسانه هاي داخل و خارج كشور مواجه شده است و بسياري از فعالين مدني را نيز از اين بابت كه نشانه مثبتي است و براي استان و جامعه بلوچ ، نتايج مطلوبي به بار مي آورد را خوشحال نموده است .

هر چند زنان استان ما پيش از اين نيز توانسته بودند كه در عرصه شوراها ورود پيدا كنند و حتي در شهرستان خاش زنان توانسته بودند ، بالاترين ميزان مشاركت و حضور زنان در شوراهاي روستايي سومين دوره شوراهاي شهر و روستا را در سطح كشور را بدست آورند و همچنين در شوراي اخير خانمها : جميله ملازهي در نيكشهر و خانم بارانزهي در شوراي سراوان حضور پيدا كنند . اما ورود آنها به عرصه مديرتي مي تواند براي جامعه بلوچ كه زنان در آن انواع اجحافها و بيعدالتي ها از نظام مردسالار عرفي و مذهبي تحمل مي كنند ، مي تواند نويد بخش روزهاي خوشي باشد.

حمیرا ریگی كه از ديروز بعد از توديع و معارفه توانست به عنوان اولين فرماندار دولت تدبير و اميد كارش را در شهرستان قصر قند آغاز كند ، زني خود ساخته است كه توانست با وجود درگذشت پدرش ، تحصيلاتش را در رشته فيزيوتراپي به اتمام رسانده و بعد از استخدام در بهزيستي از سالهاي 80- 85 به عنوان بخشدار مركزي چابهار فعاليت كرده است . او همچون بسياري ديگر از زنان و مردان بلوچ در دولت گذشته هيچ جايگاهي را نيافت اما اقبال دوباره به اين بانوي فعال و نيك انديش توسط دولت مي تواند سر آغازي باشد بر آنچه كه ريس جمهور در سفر اخيرش بيان مي داشت كه همه مردم ايران برابر هستند و ما شهروند درجه يك و دو نداريم . حميرا ريگي در مصاحبه اي از تجربه سخت مديريتي زنان در يك نظام سنتي كه حضور زنان را برنمي تابند پرده برداشته و بيان داشته است:

« واقعیت این است که ماحصل آن سالها برای من بسیار پربار است. حضور یک زن در پست سیاسی آن هم در استانی که تعصبات مذهبی و قومی داشت در ابتدا خیلی سخت به نظر می رسید. تصور عموم هم بر این بود که کار یک زن در این مقام بسیار سخت و دشوار است. اما تجربه من چیز دیگری بود. اوایل کمی تنش و یا اختلاف نظرهایی با بسیاری از مردم و حتی روحانیون مذهبی وجود داشت، اما بعد از مدت کوتاهی، آنها جز حامیان من شدند و در پیشبرد کارها و برنامه هایم به من خیلی کمک کردند. این تغییر دیدگاه، پذیرش بالای مردم را نشان می دهد و دیگر اینکه آنها تشنه توجه وخدمت مدیران و مسئولین هستند و جنسیت برای آنها فرقی نمی کند. ذهنیت این بود که در یک استان محروم و توسعه نیافته این واکنش ها وجود خواهد داشت اما اینطور نبود و فضا برای کار برای زنان خیلی مساعد بود » . جالب است در حين تنظيم اين ياداشت بلوچ پرس نقل قولي داشت از امام جمعه نيكشهر كه در آن بيان داشته است : افتخار كردن به حضور بالاي زنان در مناصب اجرايي غلط و انفعال در برابر گفتمان غربي است…..» بنابراين مديريت زنان در جامعه عرفي و مذهبي كشورما بدون چالش نيست و اميدواريم كه زنان مدير ما با درك اين واقعيتها به گونه اي عمل كنند كه راه براي ديگر زنان هموار شود .

بنابر گزارش يكي از سايتها : « آمارها نشان می دهد که تنها 16 درصد از مديران، مقامات عالي رتبه و قانونگذاران سیستان و بلوچستان را زنان تشكيل مي دهند. در رده شغلي «قانونگذاران، مقامات عالي رتبه و مديران» مركز آمار ايران گزارش داده است كه در اين استان 9 هزار و 137 نفر شاغل هستند كه از اين تعداد يك هزار و 379 نفر آنان را زنان تشكيل مي دهند و اين در حالي است كه فقط 136 نفر از اين تعداد در روستاها مشغولند» . بنابراين همانند كشور كه در آن ميزان مشاركت سياسي زنان نازل است در استان ما هم وضعيت بدينگونه است . مشاركت نازل زنان در كشور ما وقتي با كشورهايي نروژ و ديگر كشورهاي اروپاي غربي مقايسه مي شود بسيار تاثر بر انگيز مي شود . حتي كشورهايي مانند افغانستان توانسته اند در كابينه و پارلمان اين كشور سهم ويژه زنان را لحاظ كنند و از اين بابت هم ما بسيار عقبتر از نرم جهاني هستيم .

همچنين حضور زنان در عرصه هاي مديريتي در حالي اتفاق مي افتد كه زنان در كشور ما با مشكلات فراواني دست و پنجه نرم مي كنند : نگاه مردسالارانه و ايدئولوژيك به زنان ، نرخ بالاي بيكاري زنان ، فضاي نا امن براي زنان در فضاهاي مختلف ، آمارهاي بالاي طلاق ، تفكيك سختگيرانه جنسيتي ، آسيهاي مختلف نظير : روسپيگري ، اعتياد ، فروش مواد مخدر و… ؛ خشونت عليه زنان و…در استان ما هم بدليل ساختار سنتي و عرفهاي قبيله اي زنان از وضعيت بدتري برخوردارند . در حاليكه تعدد زوجات ، رها كردن زنان و فرزندانشان توسط شوهران ، جلوگيري از تحصيل و اشتغال بيرون منزل به وضعيت آشناي زنان استان ما تبديل شده است ، حضور بانوان در عرصه هاي عمومي و مديريتي در شكستن اين فضاي مردسالارانه با اهميت است . هر چند زنان ما در آغاز راهند و براي بدست آوردن آزادي و حقوق برابر با مردان بايد راهي طولاني را بپيمايند.
بعد از روي كار آمدن آقاي علي اوسط هاشمي به عنوان استاندار ، با وجود موانع بسيار برخي از اصلاحات مثبت در سطح استان شروع شده است ، ضمن حمايت از اينگونه حركات استاندار اميدوارم كه اين انتصابها نمايشي نباشد و استاندار محترم در رفع موانع ، معضلات و آسيب هاي زنان استان كه چنانكه پيش از اين بيان شد با نگاهي دقيق و كارشناسي شده +-تلاش كند . كه اين مهم ممكن نمي شود مگر با رفع موانع ساختاري- كه با تفسيرهاي عجيب و غريب از عرف و مذهب و قانون خود را نشان مي دهد- تقويت سازمانهاي مردم نهاد و مشاركت كارشناسان هم در بعد تصميم سازي و هم در بعد اجرا .
براي سركار خانم حميرا ريگي و همچنين سركار خانم پرند وار آرزوي موفقيت دارم ، اميدوارم از حرفهاي عده اي زن ستيز توسعه نيافته در انجام ماموريتشان دلسرد نشوند و با اقتدار به فعاليتهايشان براي ساختن استاني آباد ادامه دهند .