شناسايي بي‌شناسنامه‌ها!
چندي پيش بود که نماينده ايرانشهر و سرباز در مجلس شوراي اسلامي اعلام کرد؛ بر‌اساس اطلاعاتي که در اختيار او قرار گرفته است، حدود صدهزار فاقد شناسنامه در سيستانوبلوچستان وجود دارند که در طي دهه‌هاي گذشته به دلايل مختلف تاريخي و فرهنگي اقدام به اخذ شناسنامه نکرده‌اند و امکان گرفتن شناسنامه در شرايط فعلي هم براي آنها با مشکلاتي همراه است.
موضوع بالابودن تعداد فاقدان شناسنامه در سيستانوبلوچستان، اين روزها بيشتر از قبل داغ شده است. برخوردهاي صورت‌گرفته در ماه‌هاي گذشته با مهاجران بلوچ فاقد شناسنامه حاشيه استان البرز و انتشار خبرهايي درباره وجود صدها دختر و پسر بي‌شناسنامه محروم از تحصيل در استان سيستانوبلوچستان، ازجمله مواردي بود که باعث شده موضوع بي‌شناسنامه‌ها، بيش‌ازپيش بر سر زبان‌ها انداخته شود.
با گسترش مهاجرت روستاييان فاقد شناسنامه سيستانوبلوچستان به شهرهاي مختلف کشور، عملا بر مشکلات زندگي آنها افزوده شده است.
نداشتن شناسنامه باعث شده بسياري از اين افراد و فرزندانشان از حق دسترسي به خدمات رفاهي، درماني و تحصيلي محروم باشند. به‌همين‌دليل، برخي از آنها با وجود توانمندي‌هاي بالقوه‌اي که دارند به‌دليل درآمد حداقلي و عدم امکان استفاده از حقوق شهروندي، براي اقامت به حاشيه شهرها روي مي‌آورند.
همه اين مسائل باعث شد که چندي قبل، گروهي از فاقدان شناسنامه بلوچ ساکن استان البرز، در مقابل مجلس ايران جمع شوند و با خواندن سرود اي ايران، ضمن تأکيد بر هويت ايراني خود از نمايندگان مجلس بخواهند که فکري براي هزاران بي‌شناسنامه سيستان‌و‌بلوچستاني کنند.
در همين حال نماينده مجلس ايران از تلاش‌هاي تازه‌اي براي برداشته شدن موانع صدور شناسنامه و تعيين هويت صدها بي‌شناسنامه سيستان و بلوچستاني خبر مي‌دهد. فاقدان شناسنامه ايراني، شناسايي مي‌شوند چندي پيش بود که نماينده ايرانشهر و سرباز در مجلس شوراي اسلامي اعلام کرد؛ بر‌اساس اطلاعاتي که در اختيار او قرار گرفته است، حدود صدهزار فاقد شناسنامه در سيستانوبلوچستان وجود دارند که در طي دهه‌هاي گذشته به دلايل مختلف تاريخي و فرهنگي اقدام به اخذ شناسنامه نکرده‌اند و امکان گرفتن شناسنامه در شرايط فعلي هم براي آنها با مشکلاتي همراه است.
بااين‌حال، در روزهاي گذشته، استاندار سيستانوبلوچستان با اشاره به شناسنامه‌دارشدن 6 هزار نفر از فاقدان شناسنامه در فاصله بين سال‌هاي 92 تا 95 اعلام کرده که در سه سال اخير، ۲۲ هزار شناسنامه براي فاقدان صادر شده است. وجود اين آمار ضدونقيض نشان مي‌دهد که همچنان تعداد زيادي از فاقدان شناسنامه در استان شناسايي نشده‌اند. در همين راستا، محمد‌نعيم اميني‌فرد، نماينده ايرانشهر و سرباز در گفت‌وگو با «وقايع‌اتفاقيه» با اعلام اين خبر که در جلسه اخير سازمان ثبت احوال کشور با نمايندگان مجلس مقرر شد تا تعاملات سازنده‌اي براي شناسايي و تعيين هويت هزاران فاقد شناسنامه در استان سيستانوبلوچستان صورت بگيرد، گفت: بسياري از فاقدان شناسنامه به‌دليل مشکلاتي که وجود دارند، احتمالا براي تشکيل پرونده مراجعه نمي‌کنند؛ به همين دليل بايد هر چه سريع‌تر موانع موجود بر سر راه شناسايي اين افراد، آمار واقعي آنها و همچنين مشکلاتي که براي اخذ شناسنامه وجود دارد با تعامل بين نمايندگان و مسئولان استان برطرف شود. اميني‌فرد ادامه داد: در جلسه‌اي که دوم اسفند با رياست سازمان ثبت احوال کشور برگزار کرديم، مقرر شد معاون واحد اسناد هويتي سازمان ثبت احوال کشور، سفري را به زاهدان داشته باشد و با نمايندگان هم تعامل برقرار شود تا دراين‌باره به يک جمع‌بندي برسيم. اين نماينده مجلس با اشاره به اينکه بر‌اساس گزارش ارائه‌شده ازسوي سازمان ثبت احوال سيستانوبلوچستان درمدت سه سال گذشته، حدود چهار هزار خانوار فاقد شناسنامه تعيين هويت شده‌اند، ادامه داد: در جلسه‌اي که برگزار شد، رياست سازمان ثبت احوال استان سيستانوبلوچستان گزارشي را ارائه کردند که بر‌اساس اين گزارش، در سه سال اخير تعداد قابل‌توجهي از پرونده‌هاي فاقدان شناسنامه اين استان، تعيين تکليف و منجر به رأي شده‌اند.
طبق اين گزارش، حدود چهار هزار خانوار (يعني چيزي در حدود 12 هزار نفر) در اين مدت تعيين هويت شده‌اند و بالاي 86 تا 90 درصد واجد صلاحيت براي دريافت شناسنامه شده‌اند. آمارهاي متفاوت از تعداد بي‌شناسنامه‌هاي سيستانوبلوچستان اميني‌فرد اضافه کرد: آن‌طور که رياست سازمان ثبت احوال سيستانوبلوچستان در گزارش خود اظهار کردند، تعداد زيادي از افراد فاقد شناسنامه براي تشکيل پرونده مراجعه نمي‌کنند و دلايل آن بايد شناسايي شود. بااين‌حال، آن‌چنان که اين نماينده مجلس مي‌گويد، تعداد افرادي که فاقد شناسنامه هستند و به دفاتر نمايندگان استان مراجعه مي‌کنند، بسيار بيشتر از آماري است که ثبت احوال سيستانوبلوچستان ارائه مي‌کند. اميني‌فرد با اشاره به اينکه آمارهايي که در اختيار نمايندگان قرار گرفته، چيزي حدود صد هزار نفر فاقد شناسنامه در استان را نشان مي‌دهند، گفت: آماري که به ما به‌عنوان نمايندگان مراجعه مي‌کنند، تعداد بالايي را نشان مي‌دهند که اگر اين گزارش ثبت احوال سيستانوبلوچستان درست باشد، همچنان تعداد قابل‌توجهي از افراد فاقد شناسنامه براي تشکيل پرونده به مراکز تعيين هويت مراجعه نمي‌کنند.
او ادامه داد: پيشنهاد ما در جلسه‌اي که برگزار شد، اين بود که دفاتر ثبت در استان برآورد دقيقي از تعداد فاقدان شناسنامه داشته باشند چون اين آمار تعيين تکليف‌شده با آمار کساني که ما در دفاترمان به‌عنوان مراجعه‌کننده داريم، همخواني ندارد. پيشنهادي براي حل مشکل اتباع خارجي اين نماينده مجلس تأکيد کرد: خيلي از افراد هم هستند که عملا امکان تشکيل پرونده را ندارند. مرد تبعه خارجي‌اي که همسرش ايراني است، به شرطي مي‌تواند پرونده براي صدور شناسنامه تشکيل دهد که به کشور خودش مراجعه کند و به طريق رسمي مجددا پاسپورت و ويزا دريافت کند و داخل کشور شود. درصد زيادي از اين افراد از اين کار ناتوانند. او با ذکر اين نکته که کشورهاي افغانستان و پاکستان بيشترين آمار ازدواج با زنان ايراني در منطقه سيستانوبلوچستان را دارند،
گفت: بايد اين طرح در قالب مصوبه‌اي در شوراي امنيت کشور بررسي شود تا کنسولگري‌هاي اين کشورها براي تأييد هويت فرد خارجي کفايت کند و اين افراد به‌دليل مشکلاتي که دارند، مجبور به خروج از کشور نباشند. اين مسئله اگر انجام شود، گام مهمي در صدور هويت کساني که همسر تبعه خارجي دارند، برداشته مي‌شود. اين نماينده مجلس همچنين درباره رسيدگي به وضعيت افراد فاقد شناسنامه‌اي که به شهرهاي بزرگ مهاجرت کرده‌اند،
گفت: در اين مورد، آمار و اطلاعات دقيقي در دست نداشتيم اما اگر مورد مشخصي وجود دارد که مراجعه کرده‌اند و پرونده تشکيل داده‌اند يا تأييد هويتشان آمده اما صدور شناسنامه به تعويق افتاده، از آنها مي‌خواهيم به دفاتر نمايندگان استان سيستانوبلوچستان در تهران مراجعه کرده و مشکلشان را مطرح کنند تا پيگيري‌هاي لازم انجام شود.
مصوبه‌اي براي حمايت تحصيلي از افراد فاقد مدارک هويتي در همين حال، چندي پيش هيأت‌دولت به استناد اصل «138» قانون اساسي، طرحي را تصويب کرد که به موجب آن همه افراد فاقد مدارک هويتي از حق تحصيل برخوردار مي‌شوند. حق برخورداري از امکان تحصيل در مقاطع آموزشي مختلف از بسياري از بي‌شناسنامه‌ها سلب شده است. درهمين‌راستا، در مصوبه اخير هيأت وزيران، براي افراد لازم‌التعليم فاقد مدارک هويتي، کارت «حمايت تحصيلي» صادر مي‌شود تا حق آموزش و تحصيل از آنها سلب نشود.
بر‌اساس اين مصوبه، وزارت کشور موظف شده است با هماهنگي وزارت آموزش‌وپرورش دستورالعمل صدور کارت حمايت تحصيلي را به فرمانداري‌ها ابلاغ کند. همچنين سازمان ثبت احوال کشور مکلف است تا با زمانبندي مشخص، اقدامات قانوني لازم را براي صدور شناسنامه اين افراد انجام دهد؛ اقدامي که در صورت اجرايي‌شدن مي‌تواند گامي مثبت در راستاي تحقق آرزوهاي صدها کودک بي‌شناسنامه‌اي شود که در مناطق مختلف کشور گاهي به‌خاطر محروميت از تحصيل، تن به ازدواج‌هاي زودهنگام مي‌دهند.
