بلوچستان و بخشی از مشکلات آن

به اعتراف مسئولین و رسانه های دولتی، بلوچستان جزو محرومترین استان های ایران هست، به گفته حمید رضا پشنگ نماینده مردم خاش در مجلس: “بالای ۷۰ درصد مردم بلوچستان زیر خط فقر زندگی می کنند”، نباید صرفا تصور خانواده‌ای را داشت که به عنوان مثال درآمد کافی برای زندگی بهتر ندارد بلکه فقر در برخی از مناطقِ خصوصا روستایی بلوچستان، به معنای فقر مطلق است.

 

بلوچستان و بخشی از مشکلات آن

یعنی کسانی هستند که از شدت فقر هیچ تصوری از برق، لامپ، یخچال و کولر ندارند، یعنی چه بسا کودکان و زنانی که هیچ غذایی جز نان و آب ندارند و سو تغذیه قرین آنهاست.

شدت فقر تا جایی رسیده که منابع دولتی از شناسایی حداقل ۱۳۰ هزار کودک بازمانده از تحصیل در استان سیستان و بلوچستان خبر داده‌اند که می توان به جرأت گفت، «فقر اقتصادی خانوار»، «فقر امکانات» و «کمبود فضای آموزشی» از عوامل بازدارنده کودکان از تحصیل به شمار می‌آیند.

در سطح ملی به طور متوسط درآمد یک خانوار روستایی در سال ۱۳۹۲، معادل ۱۲ میلیون و ۹۵ هزار تومان و روستاییان این استان ۶ میلیون و هفتصد و سیزده هزارو دویست تومان درآمد داشته‌اند، یعنی درآمدشان رقمی معادل ۵۳۸۲۳۰۰ تومان کم‌تر از متوسط کشوری و معادل ۵۵.۵ درصد متوسط درآمد روستاییان ایران بوده است. به تعبیری دیگر روستاییان این استان، فقیرترین روستاییان کشور هستند.

این در حالی هست که بلوچستان با قرار داشتن بر روی کمربند بسیار غنی فلزی و معدنی جهان که از یوگسلاوی تا پاکستان ادامه دارد دارای ذخایر غنی از فلزات و کانسارهای معدنی از قبیل طلا، نقره، کرومیت، مرمر، مس، منگنز، سرب و روی، قلع، تنگستن و همچنین عناصر و کانسارهای غیرفلزی نظیر تالک، منیزیت، گل سفید و سنگهای ساختمانی و تزئینی بویژه گرانیت می باشد و حتی وجود بزرگترین منابع عظیم نفت و گاز در سواحل بلوچستان نیز مورد تایید مسئولین جمهوری اسلامی قرار گرفته است.

وجود ۴۳۰ هزار تن گارنت با عیار چهل درصد ، ۱۰ میلیون تن آندالوزیت ، ۵ میلیون تن فلدسپات و ۱۳۰ هزار تن سیلیس با عیار ۸/۹۹ درصد و بیش از ۴۳ هزار تن آنتیموان از دیگر مزایای معدنی این استان است . در حالی که بلوچستان با دارا بودن منابع بزرگ صنعتی و زمین هایی کشاورزی که در استان اراضی قابل کشت ( آبی ، دیم ، آیش ) حدود ۴۰۰ هزار هکتار می باشد. بستر بزرگ و مناسبی برای اشتغال بلوچ ها در بلوچستان هست، اگر در صنت و کشاورزی دولت سرمایه گزاری می کرد و “بلوچ ها را” سر کار می کرد قسمت بزرگی از مشکل بیکاری و اقتصادی ملت بلوچ حل می شد و بلوچ های زیادی سرکار می شدند، اما متاسفانه دولت یا در این زمینه سرمایه گذاری نکرده و یا اگر در مناطقی از استان سرمایه گذاری کرده است بجای بلوچ های بومی منطقه از شهرستانی غیر بلوچ استفاده کرده است.

اما با وجود همه این قابلیت ها ملت بلوچ همانطور که قبلا ذکر شد در فقر مطلق بسر می برند و طوری که هفتاد درصد مردم بلوچ زیر خط فقر هستند، بلوچ ها برای امرار معاش اجبارا به شغل های کاذبی مثل گازاویل کشی، فروش بنزین کنار جاده ها، واردات کالاهایی همچون پارچه، چای خشک، و بقیه اجناس خوراکی (که دولت آنرا قاجاق اعلام کرده) از مرز های استان روی آوردند، این امر باعث کشته شدن سالانه ده ها شهروند بلوچ با تیراندازی مستقیم نیروهای انتظامی و امنیتی شده است اما نبود زیر ساخت های اقتصادی در استان و استخدام نشدن بلوچ ها در ادارات دولتی باعث شده که بلوچ ها با وجود مشکلات و کشته و زخمی شده ده ها نفر در سال مجبور شدند این شغل را اختیار کنند.

وجود معضل بی شناسنامه بودن به مشکلات مردم بلوچ افزوده است،

در شهریور ۹۳ بود که یکی از نمایندگان استان سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که بیش از چهار هزار ایرانی در آن استان شناسنامه ندارند و همین موجب شده است که افراد از حقوق قانونی خود محروم شود و در واقع مانند انسان‌های بدوی روزگار خود را بگذرانند، اما فعالان بلوچ آمار بی شناسنامه ها در بلوچستان خیلی بیشتر از این آمار بلکه سه برابر یعنی دوازده هزار بی شناسنامه می دانند، مردمی که بعضا حتی شناسنامه هم ندارند تا بتوانند یارانه‌های چهل هزارتومانی دریافت کنند حتی نمی توانند به شهر ها سفر کنند زیرا اگر سفر کنند هیچ مدرکی ندارند و بعنوان پاکستانی و افغانی از مرز خارج کرده می شوند!

مسئله ای که قابل توجه هست این است که فقر در بلوچستان فقری اجباری و خواسته مسئولان هست، دستگاه های حکومتی با فقیر نگهداشتن ملت بلوچ آنها را برای پیشبرد اهداف خود استفاده می کنند چون وقتی هیچ درآمد و روزنه ای نداشته باشند مسلما به کارهای که وجدان و دل آنها نمی خواهد داخل می شوند، مثل استخدام در سپاه که امروز برای افراد فقیر و روستایی بلوچ تنها روزنه امیدی هست که بتوانند با استخدام و حقوق آن حداقل درآمدی داشته باشند و بتوانند مایحتاج خانواده خودشان را تامین کنند.

فرمانده سپاه منطقه سیستان و بلوچستان از جذب ۲ هزار سرباز فراری این استان از سوی سپاه پاسداران خبر داد. براساس گزارش خبرگزاری‌ ایرنا، این افراد در بسیج سپاه زاهدان جذب شده و آموزش دیده‌اند. علیرضا عظیمی جاهد، فرمانده سپاه سیستان و بلوچستان، اردیبهشت ۹۱ گفته بود که این افراد می‌توانند کمک خوبی برای سپاه باشند. به گفته او، این افراد که در پایگاه‌های مقاومت به کار گرفته می‌شوند، با توجه به‌شناختی که از منطقه دارند می‌توانند بهترین کمک برای سپاه در زمینه اطلاعاتی و عملیاتی باشند. او آمار دقیقی از تعداد افرادی که در این پروژه جذب سپاه پاسداران شده‌اند، نداد اما اعلام کرد که آنها در گروه‌های ۲۵۰ نفره آموزش می‌بینند. علاوه بر این سپاه پاسدارن در طرحی که از آن به عنوان «طرح شهید شوشتری» نام برده می‌شود، مسلح کردن سران برخی از طوایف را در دستور کار قرار داده است.

به گفته فرمانده سپاه سیستان و بلوچستان، سران این طوایف در شناسایی و جذب سربازان فراری به سپاه پاسداران کمک می‌کنند. برخی از شخصیت‌های مذهبی این طرح را مخل امنیت استان دانسته بودند. محمدحسین جلالی مدیر کل دفتر اطلاعات و آمار استانداری سیستان و بلوچستان به ایرنا گفته است: «مطابق تعاریف و مفاهیم آماری که ما در اختیار داریم که مبتنی بر خود اظهاری افراد است، بیکاری کلی استان طی سال گذشته ۱۱/۴ درصد و در جمعیت جوان ۱۰ تا ۲۴ به میزان ۲۵/۴ درصد بود.» آماری که استاندار سیستان و بلوچستان اوسط هاشمی آن را بازی با ارقام می داند و آمار واقعی بیکاری را به مراتب بیشتر از آمار اعلام شده توسط دستگاه های دولتی می داند. به گفته محمد حسین جلالی میانگین نرخ بیکاری و مشارکت اقتصادی سیستان و بلوچستان مطلوب نیست و در پایین‌ترین رده‌ها قرار دارد. در اواخر سال ۱۳۹۲ خورشیدی، هوشنگ ناظری، فرماندار زابل، اعلام کرده بود که ۸۰ درصد مردم زابل در پی خشکسالی‌‌ها بیکار شده‌اند.

تغییر ساختار جمعیتی

نظام ایران همیشه در تلاش بوده است که به هر نحو در بلوچستان با تغییر ساختار جمعیتی افراد غیر بلوچ را بر شهرهای بلوچستان اسکان بدهد و به افراد خودی و غیر بومی که از شهرهای مختلف ایران به شهرهای بلوچستان می آیند مزایا و امتیاز بدهد، به آنها در بلوچستان کار و امکانات می دهد و در ادارات بلوچستان استخدام می کند و زمین در اختیار آنها می گذارد طوری که مثلا یک بلوچ شهرستان چابهار که بیش از ۵۰ و ۶۰ سال هست که در این شهر ساکن هست برای گرفتن سند مالکیت خانه خود با مشکل مواجه هست و نمی تواند مدارک کامل مالکیت خانه اجدادی خودش را که بیش از ۵۰ سال هست که در آن ساکن و مالک آن هست تکمیل و درست کند، اما یک شهرستانی ظرف چند ماه مالک یک زمین، با تمام اسناد و مدارک می شود و دولت در مدت کوتاه زمین و همه امکانات در اختیار این فرد می گذارد.

بلوچستان در مرگ و میر مادران و کودکان بیشترین آمار را در کشور دارد، و در شاخص های بهداشتی متاسفانه آخرین آمار را دارا است. دکتر صالحی رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در این مورد گفته است: بیشترین درصد مرگ و میر مادران در کشور مربوط به استان ما است که سعی شده با تدابیر زیادی این آمار روز به روز کاهش پیدا کند. نه تنها مادران بلکه در مناطق بلوچ نشین کشور و بلوچستان تا حدی شاخص بهداشتی پایین است که طبق گزارش ها نیش زنبور و نبود پادزهر در مراکز بهداشتی و بهداری سبب مرگ شهروندان بلوچ می شود. اینها نمونه کوچکی از مشکلات بلوچستان بود که خیلی مختصر نگاشته شد اما اگر بخواهیم مفصل و عمیق به این مسئله نگاه کنیم بدون شک بسیاری از حقایق و مشکلاتی را می بینیم که مردم بلوچ روزانه با آن دست و پنچه نرم می کنند و چه بسا تنفس می کنند.

محمد عمر ملازهی