بنجو ساز اصیل بلوچی است

حدود هفتاد سال پیش جوانی به نام ” خالقداد بلوچ” که از مهاجرین بلوچ ساکن کراچی بود با الهام از یک ساز ژاپنی که به عنوان هدیه به او داده شده بود، سازی جدید را می سازد و نام بینجو یا بنجو را بر این ساخته دست خود میگذارد و پس از ایشان جوانی اهل سراوان به نام ” استاد جمعه سورزهی” معروف به ” استاد جُما ” که سازنده سازهای بلوچی بودند با تکمیل کردن این ساز، راه ورود این ساز را به عرصه بزرگ و پهناور موسیقی جهان هموارتر میکند و تاکنون کمترین تغیراتی در بینجو ایجاد شده و در واقع بیشتر بینجو های کنونی با همان سبک بنجوی استاد جُما ساخته و کوک و نواخته می شوند.
به گزارش بلوچ پرس ،متاسفانه افراد زیادی بدون داشتن معلومات در خصوص ساز بنجو ابراز نظر میکنند و آن را به دسته سازهای هندی نسبت میدهند، در حالی که بنا بر نظر اساتید فن موسیقی هند تا حدود زیادی وامدار موسیقی بلوچی است، یا برخی بدون تامل و تفکر و بنا بر جستجوهای بی پشتوانه در اینترنت بنجو را به ساز بانجو که سازی زهی و متعلق به بومیان آمریکای جنوبی است نسبت میدهند بدون آنکه نه بنجو را می شناسند و نه از بانجو خبر موثقی دریافت نموده اند، بنجو و بانجو از شکل و ظاهر تا نواخت تفاوت های اساسی دارند و فقط در نام شباهتی کوچک دارند.
بانجو همانند گیتار کوک و با پنجه نواخته میشود و هیچ کلاوه ای ندارد ولی بنجو سازی است کلاوه ای و اصیل و اختصاصی.
حدود هفتاد سال پیش جوانی به نام ” خالقداد بلوچ” که از مهاجرین بلوچ ساکن کراچی بود با الهام از یک ساز ژاپنی که به عنوان هدیه به او داده شده بود، سازی جدید را می سازد و نام بینجو یا بنجو را بر این ساخته دست خود میگذارد و پس از ایشان جوانی اهل سراوان به نام ” استاد جمعه سورزهی” معروف به ” استاد جُما ” که سازنده سازهای بلوچی بودند با تکمیل کردن این ساز، راه ورود این ساز را به عرصه بزرگ و پهناور موسیقی جهان هموارتر میکند و تاکنون کمترین تغیراتی در بینجو ایجاد شده و در واقع بیشتر بینجو های کنونی با همان سبک بنجوی استاد جُما ساخته و کوک و نواخته می شوند.
استاد عبدالرحمان سورزهی فرزند برومند استاد جمعه سورزهی است ، و از نوازندگان به نام بنجو در جهان و عضو آکادمی موسیقی سلطنتی سوئد.
در نشست و گفتگویی که با استاد محمد علی محمد حسنی از بزرگترین نوازندگان بنجو در جهان داشتیم، ایشان توضیحاتی در خصوص تاریخچه و تکامل ساز بیان نمود و اظهار داشت : مرحوم استاد جمعه سورزهی سازی را که استاد خالقداد بلوچ با الهام از ساز ژاپنی ساخته بودند را تکمیل و آن را به سازی متناسب با نوع موسیقی بلوچی که با یک کوک همه دستگاه ها می توان اجرا کرد ، تبدیل نمود و به همین دلیل نمیتوان گفت که هیچ بنجویی از نظر قدمت ساخت بیش از هفتاد سال سن دارد.چهار یا پنج سیم فرعی آن حکم تنبورگ را دارند و دو سیم ملودی برای اجرای ملودی استفاده می شود وسعت این ساز دو نیم اکتاو می باشد.
استاد محمد علی محمد حسنی بجز آنکه از نوازندگان برتر بینجو در جهان بشمار می رود ، از محققین برتر این ابزار موسیقیایی نیز بشمار می رود ، در گفتگویی که با این استاد توانای موسیقی بلوچی داشتم ایشان در مورد تحقیقات خود و نمونه های از ساز بنجو که ساخت دست خود ایشان است گفت : با تحقیقات فراوان موفق شده ام سه بنجوی جدید را ، در راستای تکامل و گسترش وسعتِ صوتیِ این ساز طراحی نمایم که ساخت اولین طرح به پایان رسیده است.
وی افزود: در مورد نخستین طرحم برای ارتقای ساز بنجو باید بگویم که این بنجو دارای سی و پنج سیم کاربردی و موثر می باشد و بزودی به نمایش عمومی جهت استفاده هنرمندان و علاقه مندان قرار میگیرد،همچنین دومین طرح که در مرحله پایانی ساخت قرار دارد با سی و نه سیم کارآمد ، که ان شاءالله به محض پایان ساخت تست های ابتدای نواختن آغاز و اخبار مربوط به آن اعلام خواهد شد و سومین طرح بنده، که از آن به نام طرح ویژه باید نام برد سازی است که نام ” سیمرغ” را بر آن نهاده ام و توضیحاتی که باید در مورد این طرح بگویم این است که این ساز دارای هفتاد و هشت سیم است که هم با مضراب و هم با ارشه نواخته خواهد شد.
ما هم بی صبرانه منتظریم تا ساخت ساز ” سیمرغ” که از سازهای ویژه و ساخت دست یک هنرمند و محقق ارزنده است ، به اتمام برسد و این ساز به استفاده عموم گذاشته شود.
گزارش از : ورنا بلوچ