ترکیه و کابوس تشکیل کشور کُردستان

سایت اینترنتی رادیوی عرب‌زبان «مونت کارلو» که از شاهزاده‌نشین موناکو برنامه پخش می‌کند روز دوشنبه 27 ژوئیه در یک گزارش تحلیلی به قلم «آندريه مهاوج» به نگرانی آنکارا از تعامل مستقیم غربی‌ها به ویژه آمریکا با کردها پرداخته و ترس از تشکیل یک کشور کرد را کابوسی برای ترکیه توصیف کرده است.
سایت اینترنتی رادیوی عرب‌زبان «مونت کارلو» که از شاهزاده‌نشین موناکو برنامه پخش می‌کند روز دوشنبه 27 ژوئیه در یک گزارش تحلیلی به قلم «آندريه مهاوج» به نگرانی آنکارا از تعامل مستقیم غربی‌ها به ویژه آمریکا با کردها پرداخته و ترس از تشکیل یک کشور کرد را کابوسی برای ترکیه توصیف کرده است.

این نویسنده مقاله خود را با نگرشی سریع به رابطه دولت ترکیه با شهروندان کرد آغاز می کند و می‌نویسد:«از زمان قیام شیخ سعید نورسی، علیه دولت ترکیه نوین در سال 1925 تاکنون، رویکرد کشورهای ایران، ترکیه، عراق و سوریه برای حل مسئله کردها از دایره راه حل های امنیتی خارج نشده است».

در ادامه با انتقاد از عملیات امنیتی اخیر دولت احمد داوداوغلو که در روز پنجشنبه و شامگاه جمعه گذشته علیه کردها صورت گرفت، آمده است «این عملیات نظامی گسترده و بمباران مواضع کردها در شرایطی که آنها با داعش در حال جنگ و ستیز هستند، چیزی جز تکرار رویکرد جدید امنیتی نیست، رویکردی که بر اساس تجارب گذشته با همه ابزارهای سرکوب که علیه کردها بکار گرفته شد، با شکست مواجه گردید. ترکیه با این حملات تلاش می کند، مانع به رسمیت شناختن موجودیت قومی و جغرافیایی کردها از سوی جهانیان شود».

این تحلیلگر می نویسد:«شرایطی که در عراق پس از سقوط صدام حسین بوجود آمد عامل مهمی در موفقیت تجربه کردهای شمال این کشور برای ایجاد یک نهاد شبه مستقل در چارچوب فدرال بوده است، لذا آنکارا تلاش می‌کند با تمام قدرت مانع کردهای سوریه از تکرار الگو و نمونه تجربه شده برادرانشان در کردستان عراق شود، و آنکارا می‌تواند از این امر جلوگیری کند».

آندریه مهاوج می‌افزاید:« جنگجویان کرد در سوریه موفق شده اند با حمایت پیشمرگه‌های عراق و ائتلاف بین‌المللی علیه داعش، ضربات سنگین و دردناکی به داعش در سوریه و در مناطق مرزی ترکیه وارد کنند. این پیروزی‌ها برخی رهبران احزاب کرد را آنچنان سرمست کرد که به این نتیجه رسیدند که اکنون زمان و فرصت برای ایجاد منطقه‌ای شبه‌مستقل برای خود در منطقه مرزی میان سوریه و ترکیه فرار رسیده است، به همین دلیل و بنا به گزارش برخی خبرگزاری‌های محلی و بین‌المللی این گروه‌ها تا به آنجا پیش رفتند که برخی از مردم غیر کُرد را از این مناطق بیرون راندند یا مانع بازگشت آنها به مناطق آزادشده از دست داعش در عین العرب یا تل ابیض و غیره شدند، بنابرین با توجه به این شرایط بسیار بعید به نظر می‌رسد که ترکیه اجاز دهد تجربه کردهای عراق در سوریه تکرار شود.

حزب اردوغان و راه حل مسئله کردهای ترکیه

پس از به قدرت رسیدن حزب «عدالت و توسعه» در 19 نوامبر 2002، برخورد با مسئله کُردها در ابتدا بر اثر فشار نظامیان پرنفوذ و برخی احزاب مانند حزب حرکت ملی، که به مخالفت و ناسازگاری‌اش با حل مسئله کردها معروف است، همچنان امنیتی باقی مانده بود. اما این فشارها مانع تصمیم رجب طیب اردوغان نشد تا این‌که وی در سال 2005 در سخنرانی معروف‌اش در دیاربکر گفت:« به صراحت بگویم که بی‌عدالتی طولانی و مستمری که کردها از آن رنج می‌برند با سرکوب پاسخ داده نمی شود، بلکه از راه نهادینه کردن دموکراسی بیشتر در کشور تحقق می یابد».

اردوغان در آن سخنرانی افزود:«چشم پوشی از اشتباهات گذشته شیوه کشورهای بزرگ نیست بلکه باید از آن اشتباه ها درس گرفت، مشکلات کُردها از طریق احقاق حقوق شهروندی و ایجاد رفاه و آسایش حل خواهد شد».

طرح اردوغان برای حل مشکل کردها در ترکیه با شک و تردید احزاب مخالف او همراه بود. برخی احزاب او را به عقب‌نشینی در برابر آنچه که «گروه های تروریستی» نامیدند، متهم کردند. اما کُردها سخنرانی او در دیاربکر را شعاری بدون عمل تلقی کردند. در مقابل حزب عدالت و توسعه با باز کردن راه مشارکت برای احزاب کُرد در انتخابات آزاد، که پیروزی این احزاب در انتخابات پارلمانی اخیر ترکیه را به ارمغان آورد، موقعیت اردوغان برای مهار کردن جنبش کرد را قوی‌تر کرده است.

نتایج عملی طرح اردوغان

به نظر اردوغان پروژه بازگرداندن کردها به دایره سیاسی ترکیه به دو دلیل نباید به تعویق بیفتد:

اول اینکه با پیروزی بزرگ و تاریخی کُردها در آخرین انتخابات پارلمانی ترکیه که در آن حدود 80 نماینده کُرد وارد پارلمان این کشور شدند، حزب اردوغان بهانه مطالبات قومی را از آنها گرفته و با شرکت دادن آنان در پروسه سیاسی کشور امتیاز بزرگی برای حزب خود احراز کرده است.

دوم اینکه اردوغان توانست با چنین تصمیمی از رشد نظامی‌گری در میان گروه‌های کُرد که به لطف شرایط جدید منطقه، مبارزه علیه تروریسم و کمک‌های بین‌المللی روبه افزایش بود، جلوگیری کرده تا کمک‌های تسلیحاتی غرب به کردها که جهت مبارزه با داعش ارسال می‌گردد، به سود طرح تشکیل کشور «کردستان» که آرمان مشترک همه کُردها در ایران، عراق، ترکیه و سوریه است، مورد استفاده قرار نگیرد.