تنش میان کُردها رویای آن‌ها را برای استقلال تهدید می‌کند

تنش کُردها توان آن ها را برای استفاده از آشوب در کشور به منظور تحقق آروزی دور آن ها در استقلال، از میان می برد.
با وجود این که گروه دولت اسلامی موسم به داعش دشمن مشترک کُردهای عراق است، اما آن ها اکنون در منطقه شبه خودمختار خود در شمال عراق با یکدیگر در وضعیتی از تنش به سر می برند.

این روزها که احزاب کُرد برای ریاست اقلیم کُردستان با یکدیگر در رقابت هستند، هوادارانشان خاطرات روزهای جنگ های داخلی را زنده می کنند.

احزاب و جریان های مختلف که در توازن قوا در اقلیم کردستان تاثیر گذار هستند، می گویند با تمدید دوره مسعود بارزانی در ریاست اقلیم موافقت نمی کنند حتی اگر این تمدید بخواهد برای جلوگیری از خلأ در قدرت صورت گیرد. آن ها می گویند تنها در شرایطی با تمدید دوره ریاست بارزانی موافقت می کنند که اختیاراتش محدود شود.

مسعود بارزانی 68 ساله، از زمان برپایی نظام ریاستی در اقلیم کردستان عراق در سال 2005، این اقلیم را رهبری می کند. حزب دموکرات کردستان که بارزانی رهبری آن را بر عهده دارد، با اصلاحات پیشنهادی مخالف است.

تنش بر سر ریاست اقلیم، یکپارچگی کُردها را روی محک قرار داده است. این در حالی است که اقلیم کُردستان شاهد بحران های اقتصادی شدیدی است. از سویی گروه داعش خود عراق را چند پاره کرده است.

تنش کُردها توان آن ها را برای استفاده از آشوب در کشور به منظور تحقق آروزی دور آن ها در استقلال، از میان می برد.

به گزارش شبکه خبری روداو، بارزانی هفته گذشته در سخنانی درباره مناقشه بر سر ریاست اقلیم گفته بود: «اکنون کُردستان مرحله ای استثنایی و مهم را پشت سر می گذارد… ما بیش از پیش به متحد شدن نیاز داریم.»

اختلاف ها کهنه است و به چند دهه پیش باز می گردد. اوج اختلاف ها به دوره جنگ داخلی میان کُردها در دهه نود قرن گذشته باز می گردد. دو طرف اصلی این جنگ هم، حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان به رهبری جلال طالبانی بودند.

تقسیم قدرت

از زمانی که حمله ائتلاف بین الملل به رهبری آمریکا در سال 2003 به سرنگونی نطام صدام حسین در عراق انجامید، دو حزب برپایه یک توافقنامه استراتژیک، به میزان زیادی برای اداره مناطق کُرد نشین عراق، با یکدیگر همکاری کردند. آن ها پست های دولتی را میان خود تقسیم کردند و از اکثریت مشترکشان در پارلمان، برای حفاظت از وضع موجود استفاده کردند.

در حالی که بارزانی ریاست اقلیم کردستان را بر عهده گرفت، رهبر اتحادیه میهنی به ریاست جمهوری عراق رسید؛ سمتی نسبتا تشریفاتی که به کُردها سپرده شد.

حزب دموکرات کُردستان بر مناطق غربی اقلیم کرُدستان سیطره دارد در حالی که اتحادیه میهنی، کنترل بخش های شرقی را در دست دارد. دو حزب دو اداره موازی را اداره می کنند و از هر کدام از آن ها واحدهای امنیتی ویژه ای تبعیت می کند که به «پیشمرگه» شهرت دارند.
اما پس از آن که ماجرای ریاست اقلیم باعث اوج گیری رقابت ها میان دو حزب شده، هواداران متعصبشان در حال زنده کردند خاطرات جنگ های داخلی هستند.

اتهام های دو طرفه

برخی از سایت های هوادار اتحادیه میهنی، یک فیلم ویدیویی قدیمی از مصاحبه مسعود بارزانی پس از دریافت کمک از صدام حسین برای باز پس گیری کنترل اربیل پایتخت اقلیم کُردستان عراق را منتشر کردند. فیلمی که به دهه نود قرن گذشته باز می گردد.

در مقابل هواداران حزب دموکرات کُردستان، عکس هایی از رهبران حزب مقابل را منتشر کردند در حالی که پرچم ایران را روی آن چاپ کرده اند؛ به عبارتی می خواهند بگویند که رهبران اتحادیه میهنی عروسک هایی در دست تهران هستند.

شاید از سر گیری جنگ میان دو حزب، بعید باشد اما خشونت های دهه نود، اثر عمیقی بر اداره منطقه گذاشته است.

بیشتر سیاستمداران بلندپایه در اقلیم کردستان، جنگجویان سابقی هستند که علیه حکومت صدام حسین جنگیدند اما پس از آن اسلحه خود را به سمت یکدیگر نشانه رفتند و همچنان از هم کینه در دل دارند.

اکنون دولت در بغداد با پیشروی شبه نظامیان داعش در تابستان گذشته، کنترل حدود نیمی از مناطق عراق را از دست داده است؛ مساله ای که برای کُردها امکان توسعه مناطق تحت کنترل خود را داد. این تحولات اما و اگرهایی درباره آینده عراق به عنوان کشوری واحد ایجاد کرده است.

برای بارزانی، آشوب های عراق فرصتی است تا کُردستان را به سمت استقلال رهبری کند.

نیروهای پیشمرگه موفق شدند مناطقی را از تصرف شبه نظامیان داعش خارج کنند و مانع از پیشروی دوباره شبه نظامیان تندرو به این مناطق شوند؛ مساله ای که باعث شد کُردها خود را به عنوان با اعتمادترین شریک ائتلاف بین الملل به رهبری آمریکا در جنگ علیه داعش، نشان دهند.

تنش ها و آینده اقلیم کُردستان

کُردها به دلیل نقششان در جنگ علیه داعش، احترامی بین المللی کسب کردند؛ اما در صورت توافق نکردن میان خود، این جایگاه می تواند متزلزل شود.

تنش میان کُردها، مناطق آن ها را در معرض تاثیرات همسایگانشان قرار می دهد.

هواداران حزب دموکرات کُردستان، مخالفت رقبایشان با تمدید دوره ریاست بارزانی را تحت تثیر ایران به تصویر می کشند چرا که بارزانی به ترکیه نزدیک تر است و مانعی در مسیر منافع تهران در عراق به شمار می آید.

اکنون سوال این است: «توزیع قدرت در اقلیم کُردستان در حالی که شکاف ها در منطقه بیشتر می شود و بر شمار احزاب رقیب افزوده می شود، به چه صورت خواهد بود؟»

حزب گوران یکی از احزاب جدید است که در صحنه سیاسی اقلیم کردستان قد علم کرده و بخش قابل توجهی از پارلمان را به خود اختصاص می دهد.

در سال 2013 نمایندگان حزب اتحادیه میهنی با تمدید دوره ریاست بارزانی بر اقلیم موافقت کردند؛ تمدیدی که خلاف قانون بود چرا که ریاست اقلیم تنها دو دوره پیاپی برای یک نفر ممکن است. مخالفان این اقدام، آن را کودتایی علیه دموکراسی دانستند و به سمت رئیس پارلمان، کپسول های آب پرتاب کردند.

اما حزب اتحادیه میهنی این بار به حزب دموکرات پشت کرده و با حزب گوران و فراکسیون اسلامی متحد شد؛ ائتلافی که خواستار انتخاب شدن رئیس اقلیم توسط پارلمان است و نه مردم.

در این صورت رئیس اقلیم در برابر پارلمان مسئول خواهد بود؛ رویکردی که رئیس اقلیم و خانواده بارزانی را که ستون فقرات حزب دموکرات کُردستان است، تضعیف می کند.

با وجود موضع گیری های آتشین دو طرف، اما دیپلمات ها، ناظران و تحلیلگران انتظار دارند که در نهایت احزاب مخالف پس از گرفتن امتیازهای ممکن از حزب دموکرات، با تمدید دوره ریاست بارزانی بر اقلیم کردستان تا دو سال دیگر موافقت کنند.

چنانچه این نتیجه حاصل شود، قانون اساسی اقلیم که اصلاحاتی بر روی آن اعمال خواهد شد، احتمالا به بارزانی اجازه شرکت در رقابت های انتخابات ریاست را خواهد داد؛ رویدادی که می تواند باعث ظهور چالش ها و بحران های جدیدی در آینده شود.