خطر تبدیل خلیج چابهار به مرداب پساماندهای پتروشیمی

وجود منابع اقتصادی کلان در طرح های پتروشیمی این شائبه را ایجاد می کند که آیا سازمان محیط زیست عامل بازدارنده ای برای جلوگیری از پساماند فعالیتهای پتروشیمی را خواهد داشت؟
به گزارش چهاربهاران، سواحل مکران، خلیج چابهار و درياي عمان، جزو متنوع ترين اكوسيستمهاي جنوب کشور هستند و شرايط خاص اين مناطق، از نظر تنوع ويژه رويشگاههاي گرمسيري، گونه هاي مختلف جانداران آبزي و غيره، حساسيت ويژهاي را براي اين محيطهاي آبي بهوجود آورده است.
وجود صفحات مرجاني، جنگلهاي گرمسيري حرا در خلیج گوادر، زيستگاههايي نظير هورها و خورها، پستانداران آبزي، لاكپشتهاي آبي، ماهيان زينتي و تجاري و رويشگاههاي گرمسيري این منطقه را از دیگر مناطق متمایز می کند.

صنایع پتروشیمی ذاتا آلاینده هستند

 

احداث مجتمع هاي متعدد نفت، گاز و پتروشيمي در چابهار با راه اندازی شهرک پتروشمی مکران در محدوده منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار جانمایی شد این شهرک پتروشیمی شامل طرح‌های اوره آمونیاک، متانول، متانول آمونیاک، انواع پلی اتیلن، آروماتیک، MEG،MTP و کریستال ملامین می‌باشد.
ظرفیت تولیدی این مجتمع در حدود 23 میلیون تن در سال پیش‌بینی شده که از این میزان تولید، 20 میلیون تن صادراتی و مابقی محصولاتی است که بعنوان خوراک برای مجتمع‌های پتروشیمی و صنایع پایین دستی در نظر گرفته شده است و یا وارد بازارهای کشور خواهد شد.
حال پیامد این واحد پتروشیمی مانند ايجاد پسابهاي نفتي و شيميايي، آلودگي صوتي، سوزاندن گازهاي تفكيكي، جمع شدن مواد زائد شيميايي، دفع زباله و مواردي از اين دست، چالش بزرگ زيست محيطي است كه بايد مورد بررسي قرار گيرد.
با طرح ایجاد شهرک پتروشیمی نگاری زیادی بخصوص از طرف مردم بومی منطقه برای آلودگی های زیست محیطی بخصوص اکوسیستم دریایی به وجود آمد.
سفر رئیس سازمان محیط زیست به چابهار نیز در راستای این دغدغه ها بود وپس از بازدید از طرح های پتروشیمی و طرح توسعه اسکله شهید بهشتی به سفر یک روزه خود به چابهار پایان داد.

 

الزامات و ارزیابی های زیست محیطی قبل از جانمایی باید صورت گیرد

 

البته حضور رییس حفاظت از محیط زیست کشور با وعده وعیدهایی مبنی بر اینکه منافع اقتصادی را منافع زیست محیطی نخواهیم کرد خلاصه شد ولی نکته قابل توجه اینجاست که چالشهای بسیار بزرگ زیست محیطی متصوره حاصل از فعالیتهای پتروشیمی و از این دست چالشها در كنار توسعه صنايع پتروشيمي چابهار به عنوان بزرگترین هاب پتروشیمی کشور در آینده چه تضمینی است که ارزيابيهاي زيست محيطي صحيح صورت گرفته باشد وخدای ناکرده در آيندهاي نزديك، خلیج چابهار تبدیل به مرداب پساماندهای این صنعت آلوده نگردد.

 

خور موسی و عسلویه نمونه بارزی از آلودگی های پیرامونی زیست محیطی

 

از يك طرف، با آلودگي هايي در مکانهای مشابه بندر چابهار نظیر عسلویه و خور موسی، که هر روز مواجه با نوعی آلودگی در این مناطق هستيم ونیز در مناطق پيرامون صنايع پتروشيمي مشاهده ميشوند و به طور كلي در ادبيات موضوع نيز صنايع نفت و گاز، به خصوص صنايع پتروشيمي در زمره صنايع آلاينده محيط زيست قرار ميگيرند و انواع آلاینده ها را که بعضاً بسیار خطر ناک هستند را وارد (هوا ،آب، خاک) می کنند.
نمونه های از آلایندگی زیست محیطی صنایع:

 

1- تخریب مرجانهای طبیعی در عسلویه و خلیج نایبند به منظور احداث واحد های جدید پتروشیمی
2- تخریب اکوسیستم خلیج فارس و تبدیل شدن خور موسی به مرداب به دلیل رعایت نکردن اصول صحیح جایگیری مجتمع های پتروشیمی
3- از بین رفتن صدف های مروارید ساز خلیج فارس به دلیل آلوده شدن آبها به مواد شیمیایی مختلف و مضر غیر قابل تجزیه
4- هیدرولیز شدن تخم موجودات آبزی ، بارور نشدن و از بین رفتن آبزیان در مرحله نوزادی و از بین رفتن امنیت شغلی صیادان منطقه .
5- استشمام آمونیاک موجود در هوای منطقه
آیا الزامات زیست محیطی در کنار فعالیت های پتروشیمی رعایت شده اند/ خانم ابتکار تضمین قوی تری می خواهیم

 

در ذیل برخی از فعالیت های الزامی صنایع پتروشیم آورده شده است امید می رود که فعالان این صنعت در شهرستان چابهار موارد ذیل را رعایت کنند.
1) تصفيه فاضلابهاي صنعتي و بهداشتي

با توجه به جانمایی شهرک پتروشیمی در سمت شمال شرقی خلیج چابهار شناسايي دقيق فاضلابها و اندازه گيري كمي و كيفي آلايندهها در كلية واحدهاي پتروشيمي بسیار مهم و حائز اهمیت است.
آیا سيستمهاي تصفيه فاضلابهاي صنعتي و بهداشتي در كليه مجتمعها احداث شده است؟

در مجتمع هاي پتروشيمي مطابق استاندارد روز دنیا فاضلابهاي توليدي در مجتمع ها جمع آوري و بطور اصولي تصفيه گشته و مطابق استانداردهاي سازمان محيط زيست به محيط تخليه مي شود و آبهاي حاصله مجدداً در خط توليد مورد استفاده قرار ميگيرد. در حال حاضر، در پتروشيمي اراك، پسابهاي صنعتي به عنوان آب فرآيند و يا در آبياري فضاي سبز مورد استفاده قرار ميگيرد. در مجتمع هاي پتروشيمي رازي و بندر امام نيز برنامه مديريت فاضلاب هاي صنعتي در حال انجام بوده و با جديت دنبال ميشود حتي در برخي مناطق مانند ماهشهر، در حالي كه واحدهاي صنعتي هنوز به بهره برداري نرسيده اند، تصفيه خانه ها در مرحله بهره برداري و راه اندازي قرار دارند.
2) تلاش براي جلوگيري از آلودگي هوا

در زمينة رفع آلودگي هواي حاصل از فعاليت صنايع پتروشيمي، مطالعات ارزيابي كمي و كيفي آلاينده ها صورت گرفته و اقدامات لازم جهت كنترل آنها در حال انجام است؛ در مجتمع رازي دو طرح به صورت همزمان جهت حذف آلاينده هاي آمونياكي در حال مطالعه مي باشد و در برخي مجتمع ها نظير اراك و بندر امام، دستگاه هاي پيشرفتة اندازه گيري آلاينده هاي اتمسفري و دوربينهاي مداربسته خريداري شده و به صورت روزانه و online مبادرت به اندازه گيري آلاينده ها و بهسوزي مشعل هاي موجود مي شود.
3) رفع مواد زايد جامد

پروژههاي متعددي جهت شناسايي، طبقه بندي، تفكيك، پردازش و دفع اصولي مواد زايد جامد اعم از صنعتي و شهري، در مجتمع ها به انجام رسيده است. همچنين شركت ملي صنايع پتروشيمي با حمايت از برخي شركتها و صنعتگران، نسبت به جمع آوري و بازيافت زايدات پلاستيكي و PET (كه امروزه از معضلات زيست محيطي كشورمان هستند) اقدام نموده است.

4) انجام پژوهشهاي زيست محيطي

شركت ملي پتروشيمي در راستاي حل معضلات زيست محيطي مجتمع هاي پتروشيمي و توسعة ارتباط صنعت با دانشگاه، به انجام پژوهشهاي زيست محيطي دست زده است اين فعاليتها بر محور اصلاح فرآيند و كاهش دورريزها، تصفية آب وفاضلاب، كنترل آلودگي هوا و بازيافت ضايعات پليمري استوار است.
5) توسعة فضاي سبز

بنا به گفتة مسئولين پتروشيمي، تلفيق صنعت با فضاي سبز، يكي از اهداف اصلي مجتمع ها است. طبق استانداردهاي زيست محيطي، بايد ده درصد از فضاي صنعتي به فضاي سبز اختصاص داده شود؛ ولي در پتروشيمي درصدهاي بالاتري به اين مساله اختصاص داده شده است. به عنوان مثال، در پتروشيمي چابهار در مقابل 1200هكتار فضاي صنعتي، 1200هكتار فضاي سبز مورد مطالبه است.