رویارویی با پ ک ک در کردستان عراق بر سر سنجار مهرداد فرهمند بی بی سی، قاهره

فراکسیون حزب حاکم دموکرات در این مجلس نیز با صدور بیانیه جداگانه ای، پ ک ک را متهم کرده که به حاکمیت ملی «کردستان جنوبی» (کردستان عراق) دست درازی و سیاست خود را بر «اراده مردم زخم خورده و ستمدیده» سنجار تحمیل می کند و در راستای تجزیه خاک کردستان گام برمی دارد.

رویارویی با پ ک ک در کردستان عراق بر سر سنجار

مهرداد فرهمند بی بی سی، قاهره

هیئت رئیسه مجلس محلی کردستان عراق با صدور بیانیه ای، تلاش حزب کارگران کردستان ترکیه (پ ک ک) برای تشکیل دولت خودگردان در منطقه سنجار را گامی در جهت بازگشت به دوران جنگ داخلی و «پاشیدن تخم تفرقه» میان مردم کرد دانسته است.
فراکسیون حزب حاکم دموکرات در این مجلس نیز با صدور بیانیه جداگانه ای، پ ک ک را متهم کرده که به حاکمیت ملی «کردستان جنوبی» (کردستان عراق) دست درازی و سیاست خود را بر «اراده مردم زخم خورده و ستمدیده» سنجار تحمیل می کند و در راستای تجزیه خاک کردستان گام برمی دارد.
این بیانیه ها در واکنش به همایشی صادر شده که چهارشنبه گذشته (چهاردهم ژانویه) با عنوان «خودگردانی دموکراتیک اراده ماست» در کوهستان سنجار عراق برگزار شد و شرکت کنندگان همایش که شمارشان حدود دویست نفر بود و خود را نمایندگان اردوگاههای آوارگان ایزیدی در عراق و سوریه معرفی می کردند، بیست و هفت نفر را از میان خود انتخاب کردند و شورایی تشکیل دادند تا نخستین گام برای تشکیل دولتی خودگردان در سنجار به شیوه آنچه در مناطق کردنشین سوریه انجام شده است، برداشته شود.
در برگزاری این همایش، حزب کارگران کردستان ترکیه نقش داشت و نماینده ای نیز از حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق در آن شرکت جست.
طرح ابداعی اوج آلان
شاخه سوری پ ک ک (حزب اتحاد دموکراتیک) در مناطق کردنشین این کشور، نوعی نظام سیاسی کنفدرال تاسیس کرده که ابداع آن به شخص عبدالله اوج آلان، رهبر پ ک ک نسبت داده می شود. در این نظام، با اقتباس از سوییس، سه کانتون در مناطق تحت کنترل شاخه سوری پ ک ک برپا شده که هر کدام کاملا خودگردانند و در کنار هم اتحادیه ای عملاً مستقل تشکیل داده اند. شورایی که از چهارشنبه گذشته در سنجار برپا شده نیز تشکیل یک کانتون را در همین ناحیه دنبال می کند.
فکر تشکیل این کانتون در واقع از نیمه تابستان گذشته مطرح شد که پیشمرگان کرد عراقی از مواضع خود در سنجار عقب نشستند و این منطقه به اشغال نیروهای دولت اسلامی درآمد. ایزیدیان که بخش قابل توجهی از جمعیت سنجار، قربانیان اصلی این واقعه بودند، بیشترشان آواره و بسیاری از مردانشان کشته شدند و شمار زیادی از زنانشان به اسارت درآمدند و حتی به عنوان کنیز فروخته شدند.
سنجار بیش از چهار ماه در اشغال نیروهای دولت اسلامی بود و در این مدت، پ ک ک گروهی از چریکهایش را به اطراف این منطقه که در مجاورت مناطق تحت کنترلش در سوریه قرار دارد فرستاد تا نیرویی مسلح از خود ایزیدیان تشکیل داده، برای آزادسازی سنجار آماده کنند. بخشی از این ایزیدیان در کوهستانی بودند که همچنان در محاصره دولت اسلامی بود و ارتش عراق از طریق هوا به آنان کمک و سلاح می رساند.
ماه گذشته، پیشمرگان کرد عراقی با کمک ارتش عراق و ائتلاف نظامی تحت فرماندهی آمریکا عملیاتی برای آزادسازی سنجار آغاز کرد که چریکهای پ ک ک و ایزیدیانی که آموزش داده بودند نیز در آن مشارکت کردند. در این عملیات بخش مهمی از منطقه سنجار از اشغال دولت اسلامی خارج شد اما سنجار هنوز به صورت کامل از کنترل دولت اسلامی بیرون نیامده است.
کنفدراسیون کرد

نیروهای پ ک ک علاوه بر منطقه سنجار در بخشهایی از عراق نیز فعال شدند که تا سال گذشته حاکمیت بر آنها مورد اختلاف میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق بود و در جریان جنگ با داعش به کنترل نیروهای کرد درآمد. پ ک ک در این مناطق هم اردوگاههای برپا کرد و به تجهیز و آموزش نیروهای محلی پرداخت.
از همان نیمه تابستان گذشته که چریکهای پ ک ک به اطراف سنجار وارد شدند، گفته شد که هدف آنها این است که پس از خارج ساختن نیروهای دولت اسلامی، کانتون سنجار تشکیل شود. اما از ماه گذشته و با آغاز عملیات در سنجار بود که این طرح، به شکل جدی و رسمی از جانب جمیل بایق، بلندپایه ترین مسئول سیاسی پ ک ک (پس از اوج آلان) و همچنین صلاح الدین دمیرتاش، رهبر حزب آشتی و دموکراسی، بزرگترین تشکیل سیاسی کردهای ترکیه مطرح شد. پیشنهادکنندگان طرح معتقدند که نه تنها در سنجار، که در دیگر مناطقی که حاکمیت بر آنها مورد اختلاف است نیز باید کانتون تشکیل و مجموعه مناطق به صورت کنفدراسیون اداره شود. حتی برای کانتون سنجار، پرچمی هم طراحی شد.
اظهارات این دو چهره سیاسی برجسته کرد در همان یک ماه پیش نیز صدور بیانیه اعتراض آمیزی از جانب فراکسیون حزب دموکرات کردستان عراق در مجلس محلی این اقلیم را در پی داشت و علاوه بر آن، موجی از حملات علیه پ ک ک را برانگیخت که تاکنون در رسانه های اقلیم به شکل گسترده ای ادامه دارد.
اتهام همدستی با ایران
شمار زیادی از افرادی که در این رسانه ها اظهارنظر کرده اند حتی پ ک ک را متهم کرده اند که در «تفرقه افکنی میان کردها» از ایران خط می گیرد و تشکیل کانتون در سنجار را، طرحی قلمداد می کنند که ایران و دولت مرکزی عراق ریخته اند تا مناطق تحت مناقشه را از دست دولت اقلیم کردستان عراق خارج سازند. شواهدی که اینان برای این اتهام مطرح می کنند یکی سوابقی است که در مورد جمیل بایق مطرح شده و از دیرباز از او با عنوان رابط میان ایران و پ ک ک یاد می شود.
نکته دیگر، فعالیت پ ک ک در مناطق تحت مناقشه در عراق و بویژه در بخشهایی است که در کنترل اتحادیه میهنی کردستان عراق قرار دارد. اتحادیه میهنی نزدیکترین جریان سیاسی کرد عراقی به ایران و رقیب حزب دموکرات است و همزمان، از هنگامی که حمله داعش به عراق آغاز شد، رابطه اش با پ ک ک نزدیکتر از پیش شده است.
پ ک ک در حالی در کردستان عراق هدف حمله و اعتراض قرار می گیرد که در ماههای اخیر به شکل چشمگیری میان کردها، بویژه کردهای ایرانی، محبوبیت پیدا کرده و بخش عمده این محبوبیت را مرهون ماهها ایستادگی در شهر محاصره شده کوبانی در سوریه است. طی ماههای نبرد در کوبانی، همزمان با اینکه پ ک ک مورد تحسین قرار می گرفت، مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق مورد انتقاد قرار می گرفت که برای کمک به کوبانی، تلاشی را که از او انتظار می رود، به خرج نمی دهد.
پ ک ک نیز با بیش از سه دهه تجربه فعالیت سیاسی و رسانه ای در غرب، توانست به شکل موفقیت آمیزی همدلی بسیاری از مردمان جهان را از طریق نبرد کوبانی بسوی خود جلب کند و در رقابت با مسعود بارزانی بر سر جایگاه رهبری کردها، پیش بیفتد. در این مدت، شماری از چهره های سیاسی و فرهنگی کرد ایرانی نیز زبان به تحسین از پ ک ک و انتقاد از حاکمان کردستان عراق گشوده اند.
پ ک ک گرچه طی بیش از سه دهه عمر خود، اعضا و هواداران زیادی از میان کردهای ترکیه و سوریه و ایران جذب کرده اما میان کردهای عراقی نتوانست طرفداران زیادی بیابد و به حوزه نفوذ دو حزب دموکرات و اتحادیه میهنی نفوذ کند. اما از سال گذشته، جنگ با داعش فرصتی برای پ ک ک فراهم کرد تا حوزه های نفوذی در بخشهایی از مناطق کردنشین عراق برای خود دست و پا کند و بویژه روی ایزیدیان و همچنین کردهای کاکه ای (یارسان) و شیعه سرمایه گذاری کند.
تا آنجا که حتی گفته می شود از جانب بخشی از کردهای شیعه و یارسان ایران نیز نوای همدلی با پ ک ک به گوش می رسد. این در حالی است که این بخش از کردهای ایرانی در سالهای پیشتر تمایل چندانی به گروههای کرد مخالف ایران نشان نمی دادند و حتی شمار زیادی از آنان علیه این گروههای کرد با نیروهای نظامی ایران همکاری کردند.