نگرانی‌های امنیتی ایران در سیستان و بلوچستان سیاوش اردلان بی‌بی‌سی
با این حال بسیاری معتقدند فقر، محدودیت های مذهبی و نیز تبعیض‌هایی که علیه سنی ها در ایران اعمال می‌شود، باعث رادیکالیزه شدن بعضی سنی‌های ایران خواهد شد و تا وقتی این مشکل به طوری ریشه‌ای حل نشود، دستگاه های اطلاعاتی ایران آینده پرکاری پیش رو خواهند داشت.
حملات آخر هفته گذشته به افراد نیروی انتظامی در شهر سراوان کار “اشرار” بود
طبق اخبار رسمی ایران، حملات آخر هفته گذشته به افراد نیروی انتظامی در شهر سراوان کار “اشرار” بود.
منابع خبری ایران اعلام کردند که در دو حمله جداگانه اشرار مسلح، چهار مامور نیروی انتظامی کشته شدند.
گروه جیش‌العدل مسئولیت این حملات را بر عهده گرفت و انتشار جزئیاتی بیشتر از آنها را وعده داد.
جیش‌العدل سال گذشته نیز پنج مرزبان ایرانی را گروگان گرفت که باعث شد این گروه مدتی کانون توجه افکار عمومی ایران قرار بگیرد.
آن ماجرای گروگان‌گیری بر خلاف موارد دیگری که نیروهای دولت مرکزی ایران با شبه‌نظامیان تندرو در سیستان و بلوچستان درگیر می‌شوند، بسیار سر و صدا به پا کرد.
اما جیش العدل تنها گروهی نیست که برای برای ایران دردسرساز شده است.
وزیر اطلاعات ایران در روز سه‌شنبه (پانزدهم مهر) از فرصت حضور خود در مجلس برای پرده برداشتن از جنگ پنهان حکومت با شبه نظامیان بلوچ و سنی ایران استفاده کرد.
محمود علوی از دستگیری ۱۳۰ نفر از “عوامل تکفیری” خبر داد که به گفته او هدفشان بمب گذاری های انتحاری در شهرهای مختلف ایران بود.
آقای علوی به ویژه از گروهی به اسم الفرقان یاد کرد که گفت طراح عملیات بمب‌گذاری بوده است.
از اظهارات او چنین بر می‌آمد که قصدش از بیان این جزئیات، نشان دادن اشراف اطلاعاتی و قابلیت وزارتخانه اش برای خنثی کردن تهدیدات باشد.
اما وزیر اطلاعات نگفت که آیا دستگیر شدگان همگی عضو گروه الفرقان بودند یا گروه های دیگری را نیز شامل می شدند و اگر می شدند این گروه ها دقیقا چه هدفی را دنبال می کنند.
دو گرایش در بین تندروهای سنی
محمود علوی وزیر اطلاعات ایران از دستگیری ۱۳۰ نفر از “عوامل تکفیری” خبر داد
شبه‌نظامیان تندرو در سیستان و بلوچستان را می‌توان به دو گروه کلی تقسیم کرد: گروه هایی که مانند جیش‌العدل و پیش از آن جندالله هدف خود را کمابیش خودمختاری بیشتر برای بلوچ های ایران و پایان دادن به تبعیض‌هایی که می‌گویند علیه این قوم اعمال می‌شود، اعلام می کردند.
گرایش دیگر برخی از این گروه‌ها در منطقه مذهبی است و گروه هایی مانند الفرقان و سپاه صحابه ایران را شامل می‌شود. برآوردی از تعداد اعضای فعال این گروه ها در دست نیست.
نگاهی به ادبیات تبلیغاتی این گروه‌ها نشان می‌دهد که هدف آنها مقابله با شیعیان – یا به قول آنها “رافضی ها” یا “صفوی ها” و “به اهتزار درآوردن پرچم اسلام در سراسر ایران است.”
با این حال این گروه ها استراتژی خاصی را در فعالیت‌های خود شرح نداده‌اند که روشن کند اگر سیاست‌های حکومت ایران نسبت به فعالان اهل تسنن تغییر کند، آیا آنها درست از فعالیت مسلحانه بر می‌دارند یا نه.
بیشترین اخبار عملیات خشونت بار بین تندروهای سیستان و بلوچستان با دولت مرکزی ایران به فعالیت‌های جندالله و جیش‌العدل مربوط می‌شد.
اما بر اساس اظهارات وزیر اطلاعات ایران، به نظر می‌رسد که تندروهای سنی شاید با طرح ریزی عملیات انتحاری در شهرهای زیارتی ایران گوی سبقت را از گروه اول ربوده‌اند یا دست کم کوشیده‌اند که چنین کنند.
پیوندهای بالقوه بین تندروهای سنی ایران و منطقه
در این روزها که وقایع عراق و سوریه نگاه‌ها را به سوی گروه موسوم به “دولت اسلامی”، داعش، و قدرت یارگیری آن معطوف کرده، نگرانی مقامات ایرانی طبعا نفوذ جریانات متمایل به داعش و القاعده در داخل ایران است.
گروه‌های افراطی اهل سنت در مناطق سنی نشین ایران از اولین گروه‌هایی هستند که به نظر می‌رسد مقامات امنیتی به دنبال ردپای نفوذ امثال داعش و القاعده در آنها می‌گردند.
اما تا آنجا که به داعش مربوط می شود، ایران در ماه های گذشته گاه و بیگاه از دستگیری عوامل این گروه خبر داده از جمله دستگیری ۳۰ نفر از آنها در خرداد ماه و دستگیری فردی که مقامات ایرانی گفته اند “امیر داعش” در ایران بود.
روشن نیست که آیا افراد دستگیر شده همه ایرانی بودند یا اتباع افغانستان و پاکستان را نیز شامل می‌شدند.
نماینده رفسنجان در مجلس ایران در شهریور ماه خبر داد که چند نفر از اتباع افغانستان در حوزه انتخابیه او برای داعش پول جمع آوری می‌کردند.
اطلاعات زیادی از نوع فعالیت حامیان داعش در ایران و ترکیب ملیتی آنها وجود ندارد.
مثلا روشن نیست چه مقدار از این فعالیت ها شامل یارگیری و اعزام پول و نفرات به عراق و سوریه است.
اوایل امسال رسانه‌های داخلی ایران خبر دادند که داعش نام یک ایرانی را در میان عوامل انتحاری خود منتشر کرده است.
دو ماه پیش نیز وزارت اطلاعات خبر از دستگیری چهار “وهابی” تبعه عراق داد که توانسته بودند از طریق فعالیت های تبلیغاتی در قزوین، چند نفر را راهی عراق و سوریه کنند اما رقم دقیق اعزامی ها اعلام نشد.
سوال مهم تر این است که تندروهای سنی در ایران چقدر در تشکیل هسته های باالقوه خرابکاری در ایران فعال هستند.
روشن نیست که جریان نظامی‌گری و افراط‌گرایی در مناطق سنی نشین ایران تا چه حد از لحاظ فکری و تشکیلاتی به داعش نزدیک است یا اینکه تا چه حد می خواهد که نزدیک باشد.
ادبیات گروه های افراطی سنی در ایران به لحاظ بار فرقه گرایی و دشمنی با تشیع به ادبیات داعش شباهت زیادی دارد اما در تبلیغات آنها اسمی از گروه داعش نیامده و تنها به ابراز همدردی با قربانیان جنگ داخلی سوریه اکتفا می شود.
ایران بر خلاف عراق، سوریه یا پاکستان در مقابله با پیامدهای خشونت بار فرقه‌گرایی مذهبی نسبتا موفق عمل کرده.
با این حال بسیاری معتقدند فقر، محدودیت های مذهبی و نیز تبعیض‌هایی که علیه سنی ها در ایران اعمال می‌شود، باعث رادیکالیزه شدن بعضی سنی‌های ایران خواهد شد و تا وقتی این مشکل به طوری ریشه‌ای حل نشود، دستگاه های اطلاعاتی ایران آینده پرکاری پیش رو خواهند داشت.
