“اخاذی دزدان” چالشی تمام نشدنی برای صیادان ایران؛ سرنوشت نامعلوم ۱۴ صیاد بلوچ در بندِ الشباب
به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار؛ دزدی و غارت دریایی حداقل یک دهه است به چالشی فراگیر و تمام نشدنی برای صیادان فراساحل ایران تبدیل شده است؛ صیادانی که هزاران مایل از آب‌های ساحلی ایران فاصله می‌گیرند و با دریاروی‌های 30 تا 40 روزه، خود را به آب‌های بین‌المللی اقیانوس نزدیک به کشورهایی مانند سودان، سومالی و یمن برای صید می‌رسانند.
بنا به آمار کمیسیون تن ماهیان اقیانوس هند (IOTC) که نهادی ناظر بر ماهیگیری در محدوده مشخص در اقیانوس هند است؛ صیادان فراساحل ایران رتبه دوم در میزان برداشت ماهی‌های صنعتی و تجاری از آب‌های اقیانوس هند پس از کشور اندونزی را دارند.
بنا به آمار سازمان شیلات ایران، عمده صیادان فراساحل ایران در استان سیستان و بلوچستان با بیش‌از 500 فروند لنج فراساحل زندگی می کنند و این استان به خاطر صید فراساحل رتبه اول میزان صید را بین استان‌های کشور دارد.
صدرنشینی سیستان و بلوچستان در صید و صیادی ایران و کشورهای حوزه اقیانوس هند به قیمت جان صیادان فراساحل سیستان و بلوچستان تمام شده است. از دهه 90 میلادی که عمر آخرین دولت رسمی و فراگیر سومالی پایان یافت؛ دزدی و غارت دریایی به پیشه اصلی ساحل نشینان این کشور تبدیل شد و یکی از طعمه‌های چرب این غارت هم لنج‌ها و ماهیگیران ایرانی بودند.
52 صیاد ایرانی در سه سال اخیر گروگان گرفته شدند
بنا به آخرین آمار، از سال 94 تاکنون 52 صیاد ایرانی در بند گروه‌های مختلف دزدان، تروریست‌ها و یا دولت‌های خودخوانده محلی در سومالی گرفتار شدند؛ از این تعداد 9 صیاد کشته شدند، 4 صیاد فرار کردند، 21 صیاد آزاد شدند و 18 صیاد هم چنان در بندند.
از این 52 صیاد، 18 صیاد، 17 مهرماه سال 96 با لنجی به فرماندهی ناخدا رحیم بخش هوت مورد تیراندازی گارد رسمی دولت خودخوانده محلی “سومالی لند” قرار گرفتند و در پی این تیراندازی ناخدا رحیم بخش کشته شد و لنج او هم به‌همراه 17 ملوان و ماهیگیر توسط گارد رسمی سومالی توقیف شد.
به گفته مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان، براثر واسطه‌هایی، پیکر ناخدا رحمتی آبان 96 از طریق یکی از لنج‌های عبوری به ایران برگشت و به گفته نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی نیز دادگاه دولت محلی و خودخوانده “پورتلند” یا همان “سومالی‌لند” هم صیادان را به‌خاطر ورود غیرقانونی به آب‌های سومالی به دو سال زندان و پرداخت جزای نقدی 80 هزار دلاری محکوم کرد.
رئیس جمهور 12 آذرماه 96 در نشست مطبوعاتی پایانی خود در استان سیستان و بلوچستان در پاسخ به تسنیم درباره برنامه‌های دولت برای آزادی صیادان ایرانی در بندِ سومالیایی‌ها گفت: دولت تمام تلاش خود را به کار می گیرد تا از طریق واسطه‌ها صیادان ایرانی را آزاد کند.
حجت‌الاسلام روحانی افزود: در باره دزدان دریایی با دولت خارجی مواجه نیستیم بلکه با گروهک‌های تروریستی مواجه هستیم که عمدتاً در منطقه سومالی فعالیت می کنند و در این باره نیروی دریایی کشورمان در این منطقه فعال است. البته نیروی دریایی تاکنون اقدامات مؤثری برای تأمین امنیت خطوط کشتی رانی و ماهیگیری ایران انجام داده اما باز هم صیادان ایرانی درگیر این چالش هستند. ما در سومالی با یک دولت یا واحد مرکزی روبه رو نیستیم که با آن مذاکره کنیم بنابر این روند آزادی صیادان ما طولانی شده و دولت تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا از طریق واسطه‌ها صیادان ایرانی را آزاد کند.
در همین حال؛ 10 خردادماه 97 هادی فرجوند سفیر ایران در کنیا خبر از آزادی این صیادان داد و گفت: “17 صیاد بدون هیچ پیش‌شرطی با مذاکره با مقامات دولت محلی پورتلند آزاد شدند”؛ این 17 صیاد، 31 خردادماه 97 با استقبال معاون کنسولی وزارت امور خارجه از طریق فرودگاه امام به ایران برگشتند.
هم‌چنین 20 صیاد لنج ناخدا “یونس پاره‌جو” و “جمال‌الدین دهواری” هم 20 فروردین ماه 94 در بند دزدان دریایی سومالی افتادند، از این تعداد، 4 صیاد بعدها در شهریورماه 94 موفق به فرار شدند، 8 صیاد بر اثر شکنجه‌های طولانی و گرسنگی و تشنگی کشته شدند و 4 صیاد با اقدامات ویژه اطلاعاتی سربازان گمنام امام زمان(عج) آزاد شدند و سه سال بعد در 17 خرداد ماه 97 با استقبال وزیر اطلاعات به ایران برگشتند.
18 صیاد همچنان اسیر؛ مقدمات برای آزادی 4 صیاد فراهم شده
اما میان صیادانی که در سه سال اخیر دستگیر و آزاد شدند؛ هم چنان 18 صیاد در بند گروه‌های مختلف دزدان و تروریست‌ها در سومالی هستند، از این تعداد 4 صیاد لنج ناخدا دهواری که پیشتر گفته شد فروردین ماه 94 اسیر دزدان شدند و هم چنین 14 صیاد دیگر هم اسیر گروهک تروریستی الشباب هستند.
نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: در تلاشیم تا یک میلیارد تومان از محل منابع مدیریت بحران برای آزادی 4 صیاد همراه لنج ناخدا دهواری آماده و از طریق واسطه‌ها پرداخت کنیم.
عبدالغفور ایران‌نژاد در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: باید از وزارت اطلاعات و سربازان گمنام امام زمان(عج) تشکر ویژه کنیم که با اقدامات خود این صیادان را شناسایی کردند و 4 صیاد را هم با اقدامات پیچیده اطلاعاتی ــ عملیاتی آزاد کردند.
وی درباره 14 صیاد دربند الشباب نیز می‌گوید: این صیادان اواخر اردیبهشت ماه 94 اسیر گروهک تروریستی الشباب شدند و متأسفانه به دلیل اینکه در بند یک گروه تروریستی هستند که خواسته مشخصی ندارد بلاتکلیفند.
لنج سدیس به‌همراه 14 ماهیگیر و ملوان به فرماندهی ناخدا “بشیر احمد جنگال‌زهی” اواخر اسفندماه 93 برای ماهیگیری از چابهار عازم آب‌های فراساحلی شد و به دلیل ازکارافتادن موتور و اهمال در امدادرسانی به موقع به آن، اواخر اردیبهشت‌ماه 94 در آب‌های سومالی به گل نشست و ماهیگیران آن هم به اسارت گروه تروریستی الشباب درآمدند.
روز 23 اردیبهشت 93 بعد از طوفانی شدید؛ لنج در الدهیر سومالی به گل نشست و 14 صیاد و ملوان آن هم به اسارت گروه تروریستی الشباب درآمدند؛ همان روز سخنگوی الشباب در گفت‌وگو با سرویس سومالی بی‌بی‌سی تأیید کرد که 14 ملوان ایرانی به اسارت این گروه درآمده‌اند.
خواسته الشبابی‌ها سیاسی است
مالک لنج در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: بعد از اسارت، ارتباط من با ناخدا بشیر قطع شد و من از طریق رسانه‌ها شنیدم که لنجم در اسارت الشباب درآمده است؛ همان روزها افرادی با شماره‌های ناشناس از بی‌بی‌سی فارسی با من تماس می گرفتند و خواستار این می شدند که با آن‌ها در باره ملوانان صحبت کنم؛ آن‌ها می گفتند “اگر با ما صحبت کنی آزادی ملوانان راحت تر می‌شود”؛ من از همان ابتدا این موارد را به شیلات و اطلاعات گزارش دادم و به آن‌ها هم صریح اعلام کردم: “دولت ایران خودش می تواند ملوانان لنج مرا آزاد کند”.
محمدصالح کرم‌زهی ادامه می‌دهد: بعدها در شهریورماه الشبابی‌ها با من تماس گرفتند و تلفن را به ناخدا بشیر دادند؛ از ناخدا بشیر و ملوانان جویای احوال شدم؛ ناخدا گفت “حال همه خوب است”؛ گفتم “کجا هستید؟”، گفت: “مهمانیم”؛ گفتم “چرا نمی‌آیید؟”، گفت: “چون ایرانی هستیم ما را نگه داشته‌اند”. از آن موقع به بعد ارتباطم قطع شد و تاکنون که سه سال می‌گذرد از سرنوشت ملوانان لنج اطلاعی ندارم.
مالک لنج سدیس تصریح می‌کند: از شهریور 94 تاکنون به هزار در زدم تا بتوانم ارتباطی با ملوانان بگیرم و ببینم حداقل خواسته گروگان گیران چیست؛ واسطه‌هایی پیدا کردم اما این واسطه‌ها با گروه الشباب ارتباطی ندارند؛ از بعضی مالکان دیگر که لنجشان در سال‌های اخیر اسیر شده کمک گرفتم اما چون تفاوت لنج من این است که در اسارت یک گروه تروریستی درآمده که خواسته مشخصی هم ندارد نمی توانم با ارتباط با واسطه و یا پرداخت پول آن‌ها را آزاد کنم؛ با واسطه‌های مختلفی ارتباط گرفتم اما همه گفتند که خواسته الشباب پول نیست، سیاسی است.
دزدی سومالیایی‌ها به امری عادی تبدیل شده
خواسته گرگان‌گیران دریایی چه پول باشد و چه نباشد آن طور که رئیس اتحادیه تعاونی‌های صیادی چابهار و کنارک می گوید حرف امروز و دیروز نیست و سال‌هاست ادامه داد.
ناخدا علیم افشار در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: دزدی، غارت و اخاذی دریایی سومالیایی‌ها چندین دهه است از صیادان فراساحل ایرانی در چابهار و کنارک ادامه دارد و این‌هایی که رسانه‌ای شده به‌دلیل عمق فاجعه است وگرنه برای صیادان فراساحل ایران، دزدی سومالیایی‌ها به امری عادی تبدیل شده است.
وی می‌افزاید: لنج‌های ما در آب‌های بین‌المللی کمیسیون تن ماهیان اقیانوس که نزدیک به سودان، یمن و سومالی است به صید می‌پردازند و موقعی که درگیر طوفان می شوند چاره‌ای جز پناه بردن به آب‌های ساحلی را ندارند و در آنجا هم یا گیر گشت اتلاف در یمن می افتند و یا گارد سومالی و یا دزدان دریایی سومالی، اخیر هم تروریست‌های الشباب اضافه شدند.
ناخدا افشار تصریح می‌کند: در سومالی دزدان و گشت دولت در یک کاسه نان می‌خورند و مرتب به صیادان حمله می‌کنند و آن‌ها را مورد اخاذی قرار می‌دهند؛ لنج‌های ما هم که توان مقابله و جنگندگی را ندارند و علاوه بر آب‌های ساحلی به دلیل طوفان و یا مشکل حتی در آب‌های فراساحلی هم مورد هجوم قرار می‌گیرند؛ دزدان می آیند و شناور را تحویل گشت می دهند؛ شناور پراز آذوقه و ماهی است؛ گشت نونش در روغن است، برای آزادی هم 60 هزار دلار تا 70 هزار دلار می‌گیرند.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه تعاونی‌های صیادی چابهار و کنارک تصریح می‌کند: بارها اتفاق افتاده که صیادان همان کمیسیون اولیه را می‌دهند و یا با صید خود دزدان را راضی می‌کنند و خود را خلاص؛ اما گاهی هم، چون صید و یا پولی ندارند، دزدان مجبورشان می کنند از خانواده‌هایشان که آن‌ها هم ندارند بگیرند.
ناخدا افشار خاطرنشان می کند: دزدان دریا را ناامن کرده‌اند و به تازگی در آب‌های عمان هم می‌آیند و اگر احیاناً لنج ما بتواند فرار کند تا عمان دنبالش می‌آیند؛ در واقع صیادان فراساحل ما با جان خود برای درآوردن نان حلال در دریا بازی می‌کنند.
هرچه باشد؛ بازی با جان به چالشی تمام نشدنی برای صیادان فراساحل ایران تبدیل شده است؛ صیادانی که صیادی در ساحل و یا فراساحل را از آبا و اجدادشان به‌ارث بردند و در یک دهه اخیر به حمایتی همه جانبه برای بقای شغل آبا و اجدادی‌شان نیاز پیدا کردند.
