زبان بلوچی و رسانه ها / عبدالستار دوشوکی

جمهوری اسلامی که اینهمه از بلوچ های بعنوان ایرانیان اصیل یاد می کند، به همه زبانهای موجود در فلات ایران برنامه دارد، الا بلوچی!
در پی درخواست های مکرر فعالان سیاسی بلوچ و برخی از نمایندگان کنگره آمریکا برای ایجاد برنامه به زبان بلوچی توسط صدای آمریکا، این بحث وارد مرحله تازه و جدی تری شده است. در بین صدها کانال ماهواره ای می توان کانال های متعددی را به زبانهای مختلف از جمله کردی، ترکی، عربی، ترکمنی، فارسی، پشتو و دیگر زبانهای دنیا یافت. اما متاسفانه هیچگونه توجه ای از جانب هیچکسی، چه در منطقه و چه فرامنطقه ای به زبان بلوچی و حدود هفده تا بیست میلیون بلوچ در سراسر جهان نشده است.

بیش از ١٢ سال پیش جبهه متحد بلوچستان ایران اولین نهاد بلوچی بود که برای ایجاد برنامه به زبان بلوچی در رسانه های مختلف و از جمله صدای آمریکا فعالیت فراوانی داشت. بیاد دارم در آن زمان گفتگوهای فراوانی با و. ر. مشاور عالی صدای آمریکا صورت گرفت. اما در آن زمان به دلیل رابطه خوب کنگره با پاکستان، هیچکدام از اعضای کنگره تمایلی به رنجاندن بخصوص دولت پاکستان نداشتند. اما اکنون ورق برگشته است و بسیاری از آمریکایی ها به نقش دوگانه پاکستان و سواستفاده موقعیت خویش در قبال آمریکا و حمایت نهادهای امنیتی و نظامی پاکستان از تروریسم و پناه دادن به اساما بن لادن پی برده اند. به همین دلیل اکنون برخی از آنها از خواسته فعالان بلوچ حمایت می کنند.

حمایت از زبان بلوچی و تشریح مظالم بلوچستان نیز یکی از محورهای فعالیت مرکز مطالعات بلوچستان در لندن بوده است. تقریبا هر ساله در روز ٢١ فوریه (سالگرد روز جهانی زبان مادری) در مورد ظلم و تبعیض برای علیه زبان بلوچی مقاله نوشته ام و مصاحبه های رادیو تلویزیونی فراوانی داشته ام. به همین دلیل در روز دوشنبه ٧ مهر ١٣٩٣ در مقاله ای بنام “نقدی بر عملکرد صدا و سیما، آیا بلوچ ایرانی نیست؟” از تبعیض سرویس جهانی صدا و سیمای جمهوری اسلامی (جام جم) بر علیه زبان بلوچی نوشتم ” شاید بسیاری از هموطنان مطلع نباشند که شبکه های متعدد تلویزیونی و رادیوئی جمهوری اسلامی سالهاست که به زبانهای مختلف دنیا (از جمله زبان های همه اقوام ایرانی بـجـُز بلوچی) و منجمله گویش های قبایل غرب و شرق آفریقا برنامه پخش می کند. جمهوری اسلامی که اینهمه از بلوچ های بعنوان ایرانیان اصیل یاد می کند، به همه زبانهای موجود در فلات ایران برنامه دارد، الا بلوچی! این زبانها شامل زبانهای بقیه اقوام ایرانی از جمله آذری، ترکی، کـُـردی، سورانی (کرمانجی کـُـردی)، طالشی، عربی و ترکمن می باشد. در کنار آنها برنامه به زبانهایی نظیر گرجستانی، چینی، آلبانیایی، بنگالی، فرانسوی، تاجیک، دری افغانی، بوسنیایی، هندی، هوسا (زبان قبایل غرب آفریقا)، آلمانی، آران (کاتالونیا)، ازبک، انگلیسی، ژاپنی، اندونزیایی، عبرو، اسپانیایی، پشتو، ارمنی، ایتالیایی، اردو، کیسواهیلی (سواهیلی ـ زبان شرق آفریقا)، روسی و ژاپنی نیز پخش می شود. بیش از ١٧ میلیون بلوچ در ایران، پاکستان، افغانستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس زندگی می کنند. حال سوال بدیهی از مسئولین صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران این است، چرا در شرایطی که از پول مردم ایران از جمله بلوچها، برای پخش برنامه به بیش از ٣٣ زبان هزینه می شود، بر علیه زبان بلوچی تبعیض آشکار صورت می گیرد”. وانگهی اگر بعنوان مثال صدای آمریکا تصمیم بگیرد که در کنار بقیه زبانها، برنامه به زبان بلوچی نیر داشته باشد، جمهوری اسلامی حق اعتراض نخواهد داشت.

زبان بلوچی در رده ۹۷ جدول زبانهای زنده دنيا قرار دارد. از منظر زبانی بيش از دوسوم کشورهای جهان جمعيتی کمتر از “بلوچ ها” دارند. در نتیجه جایگاه و ویژگی زبان بلوچی، علاوه بر موقعیت استراتژیک بلوچستان در جغرافیای سیاسی منطقه از اهمیت بسزایی برخوردار است که باید به آن توجه عملی شود.

عبدالستار دوشوکی

٢٨ تیر ماه ١٣٩٥