سال ۹۴؛ سالی پرحادثه برای اقوام ایران

مردم بلوچ با نگرانی سال ۹۴ را سپری کردند
رویدادهای سال ۱۳۹۴در هر یک از نواحی و مناطق قومی کشور بررسی جداگانه‌ای می​طلبد. در این سال حوادثی رخ داد که تاثیرات آن فراتر از مناطق قومی بود. “عرب ستیزی”، اعتراض به برنامه “فیتیله”، “اعزام بلوچ​ها به سوریه” و “تدریس زبان کردی در مدارس” از جمله اتفاقاتی بود که خبرهای مربوط به آن فراتر از رسانه​های محلی انعکاس یافت. سال۹۴ به گفته و باور بسیاری از نخبگان قومی سالی بوده است که دولت “تدبیر و امید” روحانی نتوانست قفل مشکلات اقوام را بگشاید.
مردم بلوچ با نگرانی سال ۹۴ را سپری کردند

حبیب‌الله سربازی از “کمپین بلوچ” درباره وضعیت بلوچ​های ایران در سال ۹۴ به دویچه وله می​گوید: «در سال ۱۳۹۴ برنامه اعزام جوانان فقیر روستایی بلوچ به سوریه کلید خورد و تعدادی از شهروندان فقیر بلوچ اهل سنت نیز بخاطر مشارکت در جنگ سوریه در رکاب سپاه کشته شدند. از سوی دیگر تبعات گسترش نفوذ امنیتی باعث افزایش جنگ​های طایفه​ای میان بلوچ​ها بوده که ماموران بسیج و سپاه مسبب آن عنوان شده​اند.»

بیشتر بخوانید: ایران سنی​های بلوچ را به جنگ سوریه اعزام کرده است

سربازی همچنین می​گوید در سال ۹۴ نگاه امنیتی و برخوردهای پلیسی ادامه داشته است تا جایی که اعدام​ها در این استان بیش از بقیه مناطق کشور بوده است. او تصریح می​کند: «در پایان ۹۴ شهیندخت مولاوردی معاون حسن روحانی در امور زنان از اعدام کلیه مردان یک روستا در سیستان و بلوچستان خبر داد. متاسفانه وی از مردم روستا به عنوان “قاچاقچیان بالقوه” یاد کرد که این سخن می​تواند مصداق بارز توهین و نفرت​پراکنی نسبت به بلوچ​ها تلقی شود. همین نگاه امنیتی باعث شد که در دفتر مولانا عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان دستگاه​های شنود کار بگذارند، و همین نگاه نادرست است که باعث ساخت فیلم​های سینمایی جدیدی چون “بادیگارد”، حاتمی​کیا شده که چهره بلوچ​ها را خشن جلوه می​دهد.»

سپاه پاسداران بلوچ​ها را به سوریه اعزام کرد

حبیب الله سربازی نتیجه می​گیرد که مردم بلوچ سال ۹۴ را با نگرانی سپری کردند.

نگرانی ترکمن​ها از سرنوشت امید کوکبی

در پاسخ به پرسش دویچه وله مبنی بر اینکه سال ۹۴ بر ترکمن​ها چگونه گذشت، ناصر دیه​جی، حقوقدان ساکن استان گلستان چنین پاسخ می​دهد: «در سال ۹۴ دولت با دادن مجوز نشریات متعدد به متقاضیان ترکمن نشان داد که تا جایی که به دولت مربوط می​شود در بخش فرهنگی زمینه​ی فعالیت را پدید می‌آورد. هر چند فضای فعالیت مطبوعاتی مبتلا به مشکلات بسیاری است که نیازمند همت مسئولان و ژورنالیست​های واقعی است.»

دیه‌جی در ادامه صحبت​های خود تاکید می​کند که انتخابات مجلس با رد صلاحیت بهترین افراد ترکمن​صحرا کلید خورد اما اعتماد به دولت باعث شد تا مردم مشارکت گسترده​ای درانتخابات داشته باشند.

این حقوق​دان ترکمن از استان گلستان در ادامه تصریح می​کند: «یکی از موضوعاتی که افکار عمومی ترکمن​صحرا مدام پیگیر خبرهای مرتبط به آن است، پرونده امید کوکبی است. “رافت اسلامی” برای جوان نخبه ترکمن می​تواند اقلیت قومی ترکمن را هر چه بیشتر به حاکمیت نزدیک​تر نماید که امیدوارم با آغاز سال ۹۵ به وقوع بپیوندد.»

ناصر دیه​جی نتیجه می​گیرد، مجموعا دولت نشان داده است که می​خواهد با پیگیری حقوق و نیازهای اقوام و اقلیت​ها در بعد اقتصادی، فرهنگی و سیاسی خود را به آنان نزدیک کند. اما مجلس اصول​گرایان تندرو، یکی از معضلات دولت در تمامی زمینه​ها از جمله حقوق اقوام و مذاهب بوده است. مردم به مجلس آینده امیدوارند و منتظر رخدادهایی فرخنده درسال آینده از جمله عملی شدن طرح​های اقتصادی دولت هستند.

۹۴ سال “عرب ستیزی” در ایران

درسال ۹۴ وضعیت فعالان زندانی عرب در ایران نگرانی نهادهای حقوق بشر جهانی را برانگیخت. عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر با انتشار اطلاعیه‌​هایی از بازداشت ده‌ها تن از فعالان سیاسی عرب شهر اهواز ابراز نگرانی کرده بودند و این نگرانی تا پایان ۹۴ نیز کاهش نیافت. درسال ۹۴ مسئله “عرب ستیزی” رسانه‌های دولتی هم نگرانی فعالان عرب و جامعه مدنی ایران را برانگیخت.

بیشتر بخوانید: ایرانیان؛ نژادپرست، ناسیونالیست، بیگانه‌‌ستیز یا هیچ‌کدام؟

حادثه کشته​شدن زائران ایرانی در منا، موجی از انتقاد از عربستان سعودی را در رسانه​های ایران به راه انداخت که بسیاری از آنها حاوی مطالب توهین آمیز نسبت به عرب​ها بود. عبدالله تمیمی نماینده شادگان، از شهرهای عرب نشین خوزستان، در نطق خود در مجلس از توهین به عرب ها در رادیو و تلویزیون سراسری ایران انتقاد کرد و آن را “سیاست خطرناک صدا و سیما” خواند. نماینده شادگان گفت: «ما عرب زبان نیستیم بلکه ما عرب اصیل هستیم.»

آغاز تدریس زبان کردی در مدارس در سال ۹۴

وضعیت کردها در سال ۹۴ با مناطق دیگر قومی کشور کمی تفاوت داشت. جمهوری اسلامی ایران با برخی “درخواست​های قانونی و مشروع” کردها به صورت محدود موافقت کرد. در همین راستا آموزش و پرورش با تدریس زبان کردی در مدارس متوسطه در کردستان مخالفتی نکرد و حتی دانشکده زبان و ادبیات کردی در استان​های کردزبان کشورفعالیت خود را آغاز کرد.

پس از سفر حسن روحانی به کردستان در اواسط ۹۴ برای اولین بار یک کرد ایرانی اهل سنت به عنوان سفیر ایران در مالزی منصوب شد.

۹۴ “سالی ناامیدکننده” برای آذربایجانی‌ها

امید رضایی روزنامه​نگار که مقالات زیادی در خصوص مسائل آذربایجان نوشته به دویچه وله می​گوید: «سال ۹۴ برای ترک‌های ایران، سال ناامیدکننده​ای بود، چون مردم همچنان فکر می‌کنند به آنها دروغ گفته می‌شود. هیچ‌کس در آذربایجان باور نکرد که تراکتورسازی در مستطیل سبز باخت. همه فکر می‌کنند همه‌چیز در فدراسیون رقم خورد. هواداران تراکتور فکر می‌کنند با احساسات‌شان بازی شده است.»

بیشتر بخوانید: حاشیه‌های سیاسی دیدار دو تیم نفت تهران و تراکتورسازی

رضایی ادامه می​دهد: «سال ۹۴ می‌توانست سال بهتری باشد، اگر در آذربایجان هم می‌گذاشتند زبان و ادبیات مادری در مدارس تدریس شود، چنان‌که در کردستان بالاخره تن به این خواسته مشروع مردم دادند. سال ۹۴، سال بهتری بود اگر رئیس‌جمهور روحانی به وعده خود مبنی بر تاسیس فرهنگستان زبان و ادبیات ترکی عمل می‌کرد و تصور نمی‌کرد می‌تواند سر میلیون‌ها ترک‌زبان را با افتتاح یک بنیاد فرهنگی، شیره بمالد.»

بیشتر بخوانید: افتتاح بنیاد فرهنگی در تبریز به‌جای فرهنگستان زبان ترکی آذری

رضایی در ادامه به انتخابات مجلس و سخنرانی پرحاشیه قاضی​پور، نماینده ارومیه هم اشاره می​کند: «۹۴سال بهتری بود اگر شورای نگهبان می‌گذاشت نخبگان واقعی آذربایجان در انتخابات مجلس شرکت کنند تا همه بتوانند برآیند واقعی خواست مردم را ببینند. آن وقت بعید بود کسی مانند قاضی‌پور از ارومیه که پایتخت فرهنگی آذربایجان نامیده می‌شود به مجلس راه یابد؛ کسی که به زن‌ستیزی خود می‌بالد و بی‌محابا به جنایت جنگی‌ا‌ش اعتراف می‌کند.»

به گفته رضایی برای افرادی که یکی دو دهه بعد بخواهند به وقایع آذربایجان بپردازند، تنها نقطه عطف ۹۴ اعتراضات گسترده به برنامه فیتیله است. اما ۹۴ سال بهتری بود اگر حاکمیت و جامعه مدنی، صدای مردم آذربایجان را چنان که باید می‌شنیدند. کاش چاره‌ای اندیشیده می‌شد تا دیگر هیچکس نتواند در رسانه‌های بزرگ یک ملت را چنین تحقیر کند؛ آن‌وقت نفرت هم کمتر می‌شد.

بیشتر بخوانید: پخش برنامه “فیتیله” به دلیل رنجش آذربایجانی‌ها متوقف شد

امید رضایی در ادامه صحبت​های خود تاکید می​کند در سال ۹۴، هیچ گامی برای رفع تبعیض‌های ساختاری علیه مردم آذربایجان برداشته نشد. و این یعنی در۹۵ هم در آذربایجان شاهد شعارهای نفرت‌پراکنانه علیه فارس‌ها و کردها و عرب‌ها خواهیم بود. وی تاکید می​کند: «بی‌پرده و صریح بگویم در آذربایجان هیچ‌چیز در سال ۹۴ خوب نبود. حاکمیت، مردم و جامعه مدنی، البته نه به یک اندازه به نفرت دامن زدند. اگر این روند ادامه پیدا کند، در سال ۹۵ و سال‌های آتی دورنمای بهتری در انتظار ما نیست.»