بازی با جان صیادان بلوچ ایرانی در آب‌های سومالی/حمایت در حد مصوبه است، همچنان ۲۵ صیاد کنارکی دربند سومالیایی‌ها هستند
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – سید امیرحسین عظیمی: دزدی و غارت دریایی سومالیایی‌ها از صیادان فراساحل ایران که عمدتاً در چابهار و کنارک زندگی می‌کنند، این روزها به پرچالش‌ترین بحث میان صیادان تبدیل‌شده و تبعات سنگین معیشتی را برایشان به‌همراه آورده است.
بر اساس آخرین گزارش‌ها، هم اکنون ۲۵ صیاد کنارکی دربند دزدان و یا گارد دریایی سومالی هستند و از سال ۱۳۸۷ تاکنون نیز ۵۴ لنج فراساحل چابهار و کنارک به سرقت سومالیایی‌ها رفته است.
به نظر می رسد دزدان و ماموران گارد در کشور بحران‌زده سومالی که مامن غارت دریایی است فرقی باهم ندارند، همه سعی می‌کنند با غارت کشتی‌ها و لنج‌های ماهیگیری امرار معاش کنند، در واقع تنها راهشان هم همین است چرا که سومالی سال‌هاست که حکومت واحد و مرکزی ندارد و قحطی و خشکسالی‌های پی‌درپی مردم ساحل‌نشین این کشور را به غارت دریایی برای امرار معاش سوق داده است.
صیادان سیستان و بلوچستانی هم طعمه اصلی این غارت دریایی هستند، اما اینکه صیادان فرا ساحل ایرانی و به زبان دقیق‌تر ماهیگیران چابهار و کنارکی در آب‌های خطرناک سومالی چه می‌کنند، جای سؤال است؟
بنا بر آمار سازمان شیلات ایران، چابهار و کنارک قطب صید و صیادی ایران هستند و این دو بندر مهم تأمین‌کننده بیش از ۵۰ درصد ماهی های صنعتی و تجاری ایران هستند و همچنین بنا به آمار کمیسیون تن ماهیان اقیانوس هند (IOTC) هم صیادان چابهار و کنارک رتبه دوم میزان صید را در اقیانوس هند بعد از کشور اندونزی دارند.
کمیسیون تن ماهیان اقیانوس هند که وظیفه مدیریت ماهیگیری منطقه‌ای در حوزه اقیانوس هند را بر عهده دارد تاکنون بارها از ایران خواسته بر صیادان فرا ساحل خود نظارت و مانع ورود آنها به آب‌های سرزمینی دیگر کشورها شود.
معاون سابق صید سازمان شیلات ایران پیشتر گفته بود: آموزش مداوم صیادان برای دوری از نقاط پرخطر و همچنین نصب سیستم‌های ((GPS و ((VMS روی همه شناور های فرا ساحل و پایش ۲۴ ساعته آنها از جمله اقدامات سازمان شیلات برای جلوگیری از ورود صیادان به آب‌های سرزمینی دیگر کشورهاست.
علی‌اصغر مجاهدی افزود: ما صیادان و ناخدا ها را از وجود نقاط پرخطر آگاه می‌کنیم اما در نهایت این وظیفه ناخدای لنج است که از ورود به نقاط پرخطر جلوگیری کند.
صیادان سهواً و یا مجبورا به آب‌های سرزمینی دیگر کشورها وارد می‌شوند
هرچند معاون سازمان شیلات، دوری از نقاط پرخطر را وظیفه ناخدا می‌داند اما آن‌طور که مدیرعامل اتحادیه صیادان چابهار و کنارک می‌گوید، صیادان سهواً و یا مجبورا به آب‌های سرزمینی دیگر کشورها وارد می‌شوند و همیشه در سومالی مورد اخاذی قرار می‌گیرند.
ناخدا علیم افشار در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: عمده صید، صیادان چابهار و کنارک در آب‌های فراساحلی در شناگاه‌های مشترک تحت نظارت کمیسیون تن ماهیان اقیانوس هند با فاصله دو هزار مایل از ساحل چابهار و کنارک انجام می‌شود.
مدیرعامل اتحادیه صیادان چابهار و کنارک می افزاید: صیادان ما با ۱۰ روز دریاروی وارد این آب‌ها می‌شوند و به صید می‌پردازند و گاها با جریانات آب به این طرف و آن طرف کشیده می‌شوند و چون شناگاه‌های مشترک کمیسیون تن ماهیان اقیانوس هند نزدیک به یمن، سودان و کشورهای شاخ آفریقاست وارد این آب‌ها می‌شوند و عمدتاً به وسیله گشت‌های ائتلاف یا نیروهای گارد ساحلی کشورها دستگیر می‌شوند و پس از ساعاتی توضیح و بازجویی مبنی بر عمدی نبودن ورود آزاد می‌شوند.
وی تصریح می کند: البته گاها صیادان به دلیل طوفان دریایی، عمدی هم وارد آب‌های سرزمینی دیگر کشورها می‌شوند تا به جای آنکه لنج خود از دست بدهند، پناه بگیرند و کسی به آنها کمک کند؛ اما در سومالی وضع به گونه دیگری است.
ناخدا افشار اضافه می‌کند: چه به‌صورت سهوی با جریانات آب وارد آب‌های سومالی شویم و چه عمدی برای پناه گرفتن برویم، به‌محض اینکه سومالیایی‌ها چه دزدان و چه گارد ساحلی ما را ببینند، دستگیرمان می‌کنند و برای آزادی صیادان تا آنجایی که می‌توانند از ما اخاذی می‌کنند.
رئیس اتحادیه صیادان چابهار و کنارک با بیان این که صیادان ما در آب‌های فراساحل با جان خود بازی می‌کنند، می‌گوید: زمانی که لنج‌ها فرار هم می‌کنند، با قایق‌های تندور سومالیایی‌ها مورد تعقیب و حتی تیراندازی قرار می‌گیرند و چون لنج‌های ما جنگندگی و توان مقابله را ندارند اسیر می‌شوند، حتی اگر بتوانیم فرار هم بکنیم دزدان گاها تا آب‌های دریای عمان به دنبال ما می‌آیند چرا که دردشان پول و غذاست و نه ورود غیرقانونی.
حمایت از صیادان فراساحل ایران در حد دستورالعمل و مصوبه است
برای حمایت از صیادان فراساحل ایران و افزایش قدرت بازدارندگی آنها هم نقل قول‌های مختلفی وجود دارد و تاکنون اقداماتی در حد حرف و مصوبه انجام شده اما تاکنون صیادان حداقل در عمل چیزی ندیدند.
رئیس سازمان شیلات ایران پیشتر از تدوین دستورالعمل حمایت از صیادان فراساحل از سال ۹۵ خبر داده و گفته بود: در این دستورالعمل، شورای امنیت کشور و ۱۰ دستگاه حاکمیتی کشوری، لشکری، امنیتی و همچنین جامعه صیادی با هدف حمایت ملی از تاب‌آوری صید و صیادی در آب‌های فراساحل، بهبود امنیت دریانوردی در اقیانوس هند و همچنین مشارکت مؤثر بهره‌برداران در مبارزه با پدیده ربایش شناورها نقش‌آفرینی می‌کنند.
حسن صالحی با بیان اینکه وظیفه سازمان شیلات در این دستورالعمل آموزش جامعه صیادی برای دوری از نقاط پرخطر است، افزود: در راستای این دستورالعمل تاکنون کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی با رویکرد امنیت دریانوردی شیلاتی در استان‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان با هماهنگی و مشارکت مرزبانی ناجا و نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران برای جامعه صیادی برگزارشده است.
به گفته رئیس سازمان شیلات ایران، هماهنگی و پیگیری موارد دریایی، انتظامی و امنیتی مربوط به شناورهای صیادی فعال در آب‌های فراساحل و خدمه آنها در زمان بروز حوادث مرتبط با ربایش و یا توقیف شناورهای صیادی با همکاری مراجع ذی‌ربط انجام می‌شود.
هرچند رئیس سازمان شیلات از تدوین دستورالعمل حمایت از جامعه صیادی فراساحل خبر می‌دهد و از پیگیری‌های انتظامی و امنیتی برمبنای این دستورالعمل می‌گوید اما تاکنون که یک سال از آن می‌گذرد، این دستورالعمل حداقل در عمل تنها به برگزاری کارگاه‌های آموزشی محدود شده و همچنان ۲۵ صیاد کنارکی دربند سومالیایی‌ها هستند و همچنان صیادان با هزاران بیم و ترس عازم دریا می‌شوند.
خسارت‌های میلیاردی دزدی دریایی، لنج‌سازی را در خواب رکود برد
اما با توجه به خسارات جبران‌ناپذیر دزدی دریایی و به اسارت رفتن ۵۴ لنج صیادی تاکنون در استان سیستان و بلوچستان و وارد شدن خسارات میلیاردی به مالکان لنج‌های سیستان و بلوچستان، هیئت دولت در راستای حمایت از جامعه صیادی فراساحل در تیرماه سال گذشته با پرداخت خسارت‌ها و آسیب‌های ناشی از دزدی دریایی موافقت کرد و تسهیلاتی را به مالکان لنج‌ها مصوب کرد.
مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان می‌گوید: صیادان و مالکان لنج سیستان و بلوچستان از دزدی دریایی بسیار آسیب‌پذیر شده‌اند بنابراین با وزارت کشور توافق شد و لایحه‌ای به دولت ارسال شد و در آن همه خسارت‌های دزدی دریایی برآورد شد.
هدایت الله میرمرادزهی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: در این لایحه که تیرماه گذشته به تصویب دولت رسید دو بخش تسهیلات به مالکان لنج‌ها در مجموع به ارزش ۲۵ میلیارد تومان با سود و کارمزد اندک اعطا شد، ما بر اساس این مبلغ افرادی را به بانک‌ها معرفی کردیم و اما تاکنون که حدود یک سال می‌گذرد این مبلغ به بانک‌ها ابلاغ نشده و مالکان لنج‌ها همچنان منتظرند.
همچنین رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه‌های صیادی چابهار و کنارک می‌گوید: دزدی دریایی در دهه اخیر به‌ویژه در چند سال گذشته، صیادی و لنج‌سازی چابهار و کنارک را به شدت آسیب‌پذیر کرده و موجب فرار سرمایه‌ها در صنعت لنج سازی شده است.
افشار می‌افزاید: بسیاری از بومیان و یا غیربومیانی که سرمایه خود را در صنعت لنج‌سازی و خریداری لنج سرمایه گذاری کرده بودند، با غارت دریایی سومالیایی‌ها لنج‌های خود را از دست‌داده‌اند. وی تصریح می‌کند: سومالیایی‌ها پس از آن که لنج را تسخیر می‌کنند و درخواست پول می کنند، اگر پول به آنها در موعد مقرر پرداخت نشود، به نشانه اعتراض لنج را به صخره می‌کوبند و غرق می‌کنند و یا لنج را در بازار سیاه می‌فروشند. تمام لنج‌هایی که تاکنون اسیر شده شاید صیادان آنها بازگشته‌اند ولی لنج‌ها یا نابود شدند و یا در بازار سیاه فروخته شدند.
رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه تعاونی‌های صیادی چابهار و کنارک تأکید می‌کند: همه لنج‌ها برای دریاروی بیمه هستند ولی دزدی و غارت دریایی در تعهدات بیمه نیست و بیمه ها هم پولی به مالکان نمی‌دهند.
ناخدا علیم افشار در پایان می‌گوید: برای پا گرفتن بخشی از صنعت لنج‌سازی نیز، تنها امید لنج داران به کمک‌های هیئت دولت بود که آن هم تاکنون پرداخت نشده است.
هرچه که باشد صیادان فراساحل ایران در نبود یک سیستم منسجم برای حمایتشان، همچنان با بیم و ترس به دریا می‌روند و برای امرارمعاش در آب‌های فراساحلی به گفته ناخدا افشار «باجان خود بازی می‌کنند».
