ماهی‌گیران ایرانی در آب‌های سومالی چه می‌کنند؟ رضا ثابتی
ده سال پیش سازمان‌های بین‌المللی درباره ظهور پدیده‌ای در آب‌های کشور آفریقایی سومالی هشدار دادند که پیش از آن بیشتر موضوع قصه فیلم‌ها و کتاب‌ها بود: پدیده دزدان دریایی.
Image copyrightGettyImage captionچهار سال پیش ناوشکن آمریکایی یواس‌اس کید در آب‌های دریای عرب یک لنج ایرانی را که گرفتار دزدان دریایی شده بود نجات داد
پنج سال بعد از این هشدار، دزدان دریایی آن قدر دردسرساز شدند که کشورهای ذی‌نفع و سازمان‌های کشتیرانی تجاری به فکر چاره افتادند و ناوهای جنگی و گاردهای مسلح را با کشتی‌های خود همراه کردند. ناامنی مسیرهای دریایی تعرفه‌های بیمه را به شدت افزایش داد تا آنجا که در سال ۲۰۱۱ هزینه‌های کشتیرانی تجاری در سطح جهان حدود هفت میلیارد دلار بیشتر شد.
از آن زمان با افزایش تدابیر امنیتی آمار راهزنی دریایی در آب‌های سومالی رو به افول بوده اما هرگز پایان نیافته است.
یکی از تازه‌ترین مورد از این وقایع به یک لنج ماهی‌گیری ایرانی مربوط می‌شد که هفته گذشته با ۱۵ سرنشین در آب‌های شمال سومالی ربوده شد.
امروز خبر آمد که خدمه این لنج ربایندگان را در خواب غافلگیر کرده و با به دست گرفتن سلاح‌هایشان چند نفر از آنها را کشته و فرار کرده‌اند.
سرنشینان این قایق احتمالا در راه برگشت به آب‌های امن هستند، اما سوال اینجاست که چرا آنها برای ماهی‌گیری به آب‌های سومالی رفته بودند.
ایران ‘در صدر ماهی‌گیران غیرقانونی’
حدود دو ماه پیش سازمانی به نام “ماهی‌گیری امن” گزارشی درباره صید ماهی در سواحل سومالی منتشر کرد و در آن گفت که “ماهی‌گیری غیرقانونی خارجی‌ها” بلای جان اقتصاد نابسامان سومالی و صیادان محلی در آب‌های سواحل این کشور است.
این گزارش که با عنوان “امن کردن ماهی‌گیری در سومالی” منتشر شده، می‌گوید که کشتی‌ها و لنج‌های ماهی‌گیری خارجی – از جمله ایران – چند برابر خود سومالیایی‌ها از آب‌های این کشور ماهی می‌گیرند.
بنا بر این گزارش که آمار و ارقام ماهی‌گیری در سومالی بین سال‌های ۱۹۸۱ تا ۲۰۱۳ را بررسی کرده، ماهی‌گیران ایرانی سهمی معادل یک سوم از کل صید غیرقانونی ماهی را در این آب‌ها داشته‌اند.
بعد از ایران یمن با ۱۹ درصد و اسپانیا با دوازده درصد در رده‌های بعدی قرار دارند. در مجموع از سال ۱۹۸۱ تا ۲۰۱۳ ماهی‌گیری خارجی‌ها در آب‌های سومالی ۲۰ برابر شده در حالی که صید ماهی ماهی‌گیران محلی تنها دو برابر شده است.
برآورد گزارش “ماهی‌گیری امن” نشان می‌دهد که تنها در سال ۲۰۱۳ ایران از آب‌های سومالی ۴۵ هزار تن ماهی گرفته و این رقم از سال ۱۹۸۱ تا دو سال پیش به بیش از ۱ میلیون تن رسیده است.
این در حالی است که سهم یمن در رتبه دوم، کمی بیش از نصف ایران است و در مجموع صید ماهی خارجی ها در آب‌های سومالی در طی ۳۲ سال مورد بررسی، معادل ۳ میلیون و صدهزار تن برآورد شده است.
این گزارش می‌گوید در سال ۲۰۰۷ ناوگان ماهی‌گیران ایرانی بیش از ۶۳۰۰ قایق و لنج ماهی‌گیری داشته که تنها حدود ۱۳۰۰ واحد از آنها قانونا حق ماهی‌گیری در خارج از آب‌های ایران را داشته‌اند.
بنا بر این گزارش ماهی تن، صید اصلی ماهی‌گیران ایرانی در آب‌های سومالی است و نمایندگان سومالی در IOTC (کمیسیون ماهی تن اقیانوس هند) بارها با ارئه شواهد تصویری کشتی‌های ایرانی را به صید غیرقانونی در آب‌های خود متهم کرده‌اند.
گزارش سازمان جهانی خوار و بار هم نشان می‌دهد که ایران در سال ۲۰۱۳ با ده درصد، بعد از هند، بیشترین سهم را در صید ماهی در بخش غربی اقیانوس هند داشته است.
این آمار و ارقام تا حدی نشان می‌دهد که چرا لنج‌ها و کشتی‌های ایرانی با وجود تمام هشدارها و اخطارها و حوادث گاه و بیگاه، هنوز هم خطرات صید ماهی در آب‌های سومالی را به جان می‌خرند و راهی آب‌های ناامن این منطقه می‌شوند.
